Đại học Buffalo và Công ty Tetra Therapeutics mới đây đã nghiên cứu thành công một loại thuốc BPN14770 có công dụng chống lại chứng mất trí nhớ, tổn thương thần kinh và các triệu chứng khác của bệnh Alzheimer và đã đưa vào thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2.

Ảnh: AP.
Ảnh: AP.

Ngoài ra, thuốc cũng có tác dụng đối với hội chứng Fragile X - khuyết tật phát triển và tâm thần phân liệt.

Nghiên cứu này do GS James M. O’Donnell, Trưởng khoa Khoa Dược và Khoa học dược phẩm của Đại học Buffalo làm trưởng nhóm, mới công bố kết quả vào ngày 5/ 9 vừa qua, trên Tạp chí Dược lý và Liệu pháp Thực nghiệm (Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics).

Các nghiên cứu trước đây cho thấy khoảng 25% bệnh nhân ở độ tuổi 80 mắc bệnh Alzheimer mà không bị chứng mất trí nhớ, điều này cho thấy cơ thể mỗi người có thể chuyển sang các cơ chế bù trừ để duy trì hệ thần kinh.

“Những quan sát như vậy cho thấy rằng bệnh lý của Alzheimer có thể được não dung nạp ở một mức độ nào đó do các cơ chế bù trừ hoạt động ở cấp độ tế bào và khớp thần kinh”, PGS Ying Xu ở Trường Dược, Đại học Buffalo cho biết.

“Do đó, nghiên cứu mới nhất của chúng tôi cho thấy rằng BPN14770 có thể có khả năng kích hoạt nhiều cơ chế sinh học để bảo vệ não khỏi sự thiếu hụt trí nhớ, tổn thương tế bào thần kinh và suy giảm sinh hóa”, Ying Xu nói.

Bảo vệ trí nhớ khỏi các protein gây độc

Nghiên cứu được thử nghiệm trên chuột đã phát hiện rằng BPN14770 có thể ức chế các hoạt động của phosphodiesterase?4D (PDE4D), là một loại enzyme đóng vai trò chính trong việc hình thành trí nhớ, học tập, viêm dây thần kinh và chấn thương sọ não. PDE4D làm giảm cyclic adenosine monophosphate (cAMP), một phân tử truyền tín hiệu nội bào, bao gồm những tín hiệu về thay đổi sinh lí như phân chia tế bào, di chuyển và tử vong trong cơ thể dẫn đến sự thay đổi vật lý trong bộ não. cAMP có nhiều chức năng hữu ích, bao gồm cải thiện trí nhớ. Bằng cách ức chế PDE4D, BPN14770 làm tăng tín hiệu cAMP trong não, giúp bảo vệ chống lại các tác động của beta amyloid.

Vai trò của PDE4D trong việc điều chỉnh các con đường não liên quan đến hình thành và nhận thức trí nhớ, chất ức chế PDE4D đã được nghiên cứu kĩ lưỡng để tăng cường chọn lọc điều chỉnh quá trình này. “BPN14770 hoạt động theo một cơ chế mới giúp làm tăng tín hiệu tuần hoàn AMP trong não, từ đó cải thiện trí nhớ”, O’Donnell giải thích.

Mark E. Gurney, chủ tịch và giám đốc điều hành của Tetra Therapeutics cho biết, “Chúng tôi rất vui mừng trước phát hiện này, hiện nay chúng tôi cũng đang nghiên cứu một cơ chế hoạt động bảo vệ thứ hai cho BPN14770 để chống lại tổn thương thần kinh liên quan đến bệnh Alzheimer.”

Các nghiên cứu trên động vật đã chứng minh BPN14770 có khả năng làm gia tăng và bảo vệ sự kết nối giữa các tế bào thần kinh mà trước đó đã bị suy yếu khi mắc hội chứng Fragile X hoặc bị mất hẳn khi mắc Alzheimer. Dự án hợp tác đã đến các bước thử nghiệm lầm sàng để kiểm tra hiệu quả của thuốc. Các kết quả nghiên cứu lâm sàng Giai đoạn 1 ở những người tình nguyện khỏe mạnh từ độ tuổi trung niên đã cho thấy hiệu quả của thuốc trong việc cải thiện trí nhớ.

Hiện nay, Tetra Therapeutics đang tiếp tục tiến hành thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2 của BPN14770 ở các bệnh nhân mắc Alzheimer sớm và ở người lớn mắc hội chứng Fragile X.

“Thử nghiệm BPN14770 giai đoạn 2 đã thu hút được rất nhiều sự quan tâm, thử nghiệm đang diễn ra trên 255 bệnh nhân bị mắc bệnh Alzheimer giai đoạn sớm, và chúng tôi mong rằng nghiên cứu này sẽ cho thấy tác động của điều chế PDE4D với căn bệnh này. Dự kiến giữa năm 2020 sẽ có kết quả.”, Mark E. Gurney nói.