Anh có bộ trưởng khoa học sau 3 tháng bỏ trống vị trí

Sau 3 tháng, cuối cùng chính phủ Vương quốc Anh đã chọn được Nusrat Ghani, đại biểu quốc hội đại diện cho một khu vực ở phía đông nam nước Anh, kế nhiệm vị trí bộ trưởng đặc trách lĩnh vực khoa học của George Freeman tại Bộ Kinh doanh, Năng lượng và Chiến lược Công nghiệp (BEIS), người từ chức hồi tháng 7.

James Wilsdon, nhà nghiên cứu chính sách khoa học tại Đại học Sheffield, Vương quốc Anh, cho biết thật nhẹ nhõm khi ai đó cuối cùng đã được chọn vào vị trí này. Nhưng Ghani phải đối mặt với “một danh sách việc cần làm ngày càng dài”.

Đàm phán giữa chính phủ Anh và Ủy ban châu Âu về quyền tiếp cận chương trình tài trợ nghiên cứu trị giá gần 100 tỷ euro Horizon Europe đang đi đến hồi kết. Và nhiều khả năng là các nhà nghiên cứu Vương quốc Anh sẽ không nhận được tài trợ từ nguồn này do hậu quả của Brexit. Tài trợ khoa học trong nước sẽ là vấn đề cấp bách đầu tiên.

Chính phủ Anh cho biết đang phát triển một quỹ dự phòng để tài trợ cho khoa học trong nước, có tên là Kế hoạch B, để thay thế khoản tài trợ đáng nhẽ sẽ đến từ Horizon Europe, nhưng vẫn chưa có nhiều thông tin về khoản tài trợ này.

Các nhà khoa học Anh cũng lo ngại về chi phí vận hành các phòng thí nghiệm tăng, do hậu quả của giá năng lượng tăng cao. Trong khi đó giá trị của đồng bảng Anh đã giảm mạnh sau các chính sách tài khóa mà chính phủ công bố vào ngày 23/9. Hệ quả đối với đồng bảng Anh nghiêm trọng đến mức Truss mới đây buộc phải tạm ngừng thực thi chính sách gây tranh cãi nhất - cắt giảm thuế cho những người có thu nhập cao nhất ở Anh.

Chính phủ Anh vẫn chưa khẳng định có tiếp nối mục tiêu của chính quyền trước đó, tăng chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển lên 2,4% tổng sản phẩm quốc nội vào năm 2027, hay không.

Giới khoa học Anh lo ngại nhất về việc các khoản tài trợ cho khoa học được hứa hẹn vào năm 2021 có thể bị thảo luận lại, đặc biệt nếu Anh mất quyền tiếp cận Horizon Europe, theo Wilsdon.

Cụ thể, năm ngoái Bộ Tài chính Anh nói sẽ bỏ ra 6,9 tỷ bảng Anh để chi cho việc tham gia vào Horizon Europe và các chương trình khoa học châu Âu khác, hoặc để tài trợ cho một giải pháp thay thế trong nước cho đến năm 2025 nếu Anh mất quyền truy cập vào các chương trình châu Âu. Nếu khoản này bị rút lại, khoa học Anh sẽ gặp rắc rối lớn, theo Wilsdon.

Ghani là bộ trưởng khoa học thứ mười của Vương quốc Anh kể từ năm 2010, và chưa có nhiều kinh nghiệm về lĩnh vực khoa học và nghiên cứu. Từ năm 2018–2020, Ghani là một bộ trưởng trong Bộ Giao thông vận tải; và từ năm 2020-2022, Ghani thuộc ủy ban giám sát hoạt động của BEIS. Trước khi tham gia chính trị, Ghani đã làm việc tại Age UK - tổ chức từ thiện giúp đỡ người lớn tuổi và Breakthrough Breast Cancer - tổ chức tài trợ cho nghiên cứu về ung thư vú.