Tiềm năng kháng ung thư của cao chiết từ cây nắp ấm hoa đôi

Nắp ấm hoa đôi (Nepenthes mirabilis), còn gọi là trư lung thảo hay bình nước kỳ quan, thuộc dạng cây thảo bắt côn trùng, chiều cao mỗi cây khoảng 1- 3 mét, thân cây có hình trụ dài, màu xanh lục nhạt. Loài cây này được phân bố rộng rãi ở Đông Nam Á, Trung Quốc và Úc.

Y học cổ truyền sử dụng nắp ấm hoa đôi để điều trị bệnh vàng da, viêm gan, loét dạ dày, sỏi niệu quản, tiêu chảy, tiểu đường và huyết áp cao,... Các nghiên cứu cũng cho thấy, nắp ấm hoa đôi có tiềm năng lớn trong việc sử dụng làm thuốc nhờ có các hoạt chất kháng viêm, chống oxy hóa và chống loãng xương. Tuy nhiên, hiện nay trong nước chưa có nghiên cứu chi tiết nào về hoạt tính kháng ung thư của loài nắp ấm hoa đôi.

Mới đây, nhóm nghiên cưu ở Trường Đại học Cần Thơ đã tìm hiểu tiềm năng kháng ung thư của cao chiết từ cây nắp ấm hoa đôi.

Cụ thể, nhóm thu hái cây nắp ấm hoa đôi tại Phú Quốc (Kiên Giang), sấy khô, nghiền thành bột và chiết xuất bằng methanol để thu cao chiết thô. Phân tích định lượng thành phần hóa học chỉ ra rằng, cao chiết chứa hàm lượng polyphenol toàn phần (TPC) và flavonoid toàn phần (TFC) - hai nhóm chất có tác dụng chống oxy hóa mạnh, góp phần tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của tế bào ung thư - cao hơn cả trà xanh hay vỏ quả lựu, vốn là dược liệu giàu polyphenol. Điều này cho thấy nắp ấm hoa đôi là nguồn dược liệu đầy tiềm năng trong lĩnh vực hỗ trợ điều trị ung thư nhờ hàm lượng hoạt chất sinh học cao.

Khả năng kháng ung thư của cao chiết được thử nghiệm trên bốn dòng tế bào ung thư người: ung thư cổ tử cung (HeLa và C33A), ung thư gan (HepG2), và ung thư biểu mô đại trực tràng (HT-29), trong 24 và 48 giờ điều trị. Đồng thời, đánh giá độc tính của cao chiết trên dòng tế bào bình thường phôi thận người (HEK293).

Trên dòng tế bào ung thư đại trực tràng HT-29, cao chiết không cho thấy hiệu quả rõ rệt ở 24 giờ đầu, nhưng sau 48 giờ điều trị, cao gây tổn thương rõ rệt trên dòng tế bào ung thư này: nhiều tế bào chết, giảm số lượng, vỡ màng và không còn hiện tượng phân bào. So sánh với các dược liệu khác như lá đu đủ đực và lá xuyên tâm liên, cao chiết nắp ấm hoa đôi thể hiện hiệu quả vượt trội.

Về mặt an toàn (được thử nghiệm trên dòng tế bào bình thường phôi thận người HEK293, được lấy từ thận của phôi người vào tuần thứ 8 của thai kỳ và nuôi cấy trong phòng thí nghiệm), cao chiết từ nắp ấm hoa đôi thể hiện độc tính thấp so với nhiều dược liệu khác như vỏ cây hoa lài tây hay lá chà là biển, tạo nền tảng để phát triển chế phẩm có thể sử dụng an toàn trên người trong tương lai.

Theo nhóm tác giả, nghiên cứu cho thấy cao chiết từ cây nắp ấm hoa đôi có tiềm năng kháng ung thư đáng kể, đặc biệt trên tế bào ung thư cổ tử cung HeLa và tế bào ung thư đại trực tràng HT-29. Cùng với hàm lượng polyphenol và flavonoid cao vượt trội, loài cây này cần được tiếp tục nghiên cứu sâu hơn, hướng tới phát triển thành các chế phẩm dược liệu hỗ trợ điều trị ung thư.