Cách đây 1,5 triệu năm, những thành viên đầu tiên của chi Homo và một chi khác cũng thuộc tông người đã để lại dấu chân trong cùng một lớp hóa thạch bên một bờ hồ ở châu Phi.

Vào một ngày cách nay 1,5 triệu năm, hai hoặc ba cá thể thuộc chi Homo của chúng ta đã đi bộ dọc theo một bờ hồ bùn lầy và dễ lún ở châu Phi. Vài giờ trước hoặc sau đó, một thành viên khác thuộc chi Paranthropus cũng di chuyển dọc con đường này. Paranthropus, đã tuyệt chủng, là một chi khác trong tông người như chi Homo của chúng ta, nhưng có hàm to và bộ não nhỏ hơn. Một nghiên cứu về dấu chân xen kẽ của các chi này đã được công bố trên tạp chí Science, cho thấy hai loài với các sải bước khác nhau, đã ở cùng một nơi trong cùng một ngày.

“Thật thú vị. Chúng ta có hai dáng đi rất rõ ràng của các loài khác nhau thuộc tông người, chỉ cách nhau vài giờ hoặc thậm chí vài phút. Họ có thể đã đi ngang qua nhau,” Charles Musiba, nhà cổ nhân chủng học tại Đại học Duke, nói.

William Harcourt-Smith, một nhà cổ nhân chủng học khác tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Hoa Kỳ, bình luận rằng, những dấu chân này đã đạp đổ quan điểm cũ từ những năm 1950, rằng không có hai loài thuộc tông người nào tồn tại trong cùng thời gian và không gian.

Hóa thạch của chi Homo và chi Paranthropus đã được tìm thấy trong cùng một lớp trầm tích tại một số địa điểm ở châu Phi. Điều này thuyết phục nhiều nhà cổ nhân chủng học rằng tổ tiên của chúng ta, chi Homo, đã sống cùng với các chi thuộc tông người khác. Mỗi loài có chế độ ăn uống và không gian sinh thái riêng biệt. Nhưng sau hàng nghìn đến hàng chục nghìn năm, các hóa thạch có thể tích tụ lại thành một lớp, vì vậy, chưa thể chứng minh rằng hai loài người khác nhau sống cùng một nơi, vào cùng một thời điểm.

Richard Loki, trợ lý phòng thí nghiệm và thực nghiệm tại Viện Turkana Basin, Kenya, phát hiện những dấu chân đang được nói tới vào năm 2021, trong lúc ông và các cộng sự khai quật hóa thạch tại Koobi Fora (Kenya).

Hai nhà nhân chủng học là Kevin Hatala, Đại học Chatham, và Neil Roach, Đại học Harvard, đã được mời đến xem xét.

Các dấu chân cho thấy quãng đường 13 bước của một cá thể, đi nhanh về phía đông. Cách đó chưa đầy 1m, trên cùng một bề mặt, ba dấu chân tách biệt khác hướng về phía Bắc.

Dấu chân được phát hiện tại Koobi Fora (Kenya). Ảnh: science.org

Hatala, người có kinh nghiệm nghiên cứu nhiều dấu chân tại châu Phi, đã cùng các cộng sự phân tích hình dáng, kích thước của các dấu chân và so sánh chúng với 340 dấu chân của con người ngày nay cũng như dấu chân do những người cổ đại khác ở châu Phi để lại. Trong các nghiên cứu trước, nhóm của Hatala đã chỉ ra rằng, khi loài người đi trong bùn, bàn chân chúng ta để lại một hình vòng cung trên nền, do chúng ta tiếp đất bằng gót chân và chuyển trọng tâm từ lòng bàn chân lên các ngón chân. Nhưng ở laetoli (Tanzania), khoảng 3,6 triệu năm trước, một số người cổ đại, có thể thuộc chi Australopithecus, đã để lại những dấu chân phẳng hơn nhiều.

Tại Koobi Fora, nhóm của Hatala nhận thấy các dấu chân tách biệt được tạo ra bởi hai hoặc ba cá thể khác nhau trông giống dấu chân của con người hiện đại. Đây có thể là những thành viên thuộc chi Homo. Quãng đường dài hơn được tạo ra bởi một cá thể duy nhất cho thấy dấu chân phẳng hơn, giống dấu chân của chi Australopithecus, với ngón chân cái linh hoạt, cong hơn so với ngón chân thứ hai - đặc điểm này được thể hiện rõ ở loài tinh tinh và giúp chúng leo cây.

Hai loài thuộc tông người là Homo erectus and Paranthropus boisei đã để lại nhiều răng và xương trên các lớp hóa thạchgần đó. Các lớp hóa thạch này cùng độ tuổi với các dấu chân, cho thấy nhóm người đi dọc bờ hồ có thể thuộc hoặc cùng chi với hai loài đó. Thật không may, không có hóa thạch bàn chân nào của hai loài này được công bố, vì vậy “không thể làm như Lọ Lem, ướm bàn chân hóa thạch vào các dấu chân”, Hatala nói.

Jeremy DeSilva, một nhà nhân chủng học tại Đại học Dartmouth gợi ý rằng cách bước chân tiết lộ nhiều điều về dáng đi của người tạo ra nó. Ông cho rằng các bước chân dài trông giống của chi Paranthropus. Ông cũng cho rằng các dấu chân sẽ cung cấp manh mối mới về tầm vóc, hình dạng hông và đầu gối của chi Paranthropus, đồng thời giúp làm sáng tỏ cách chi Paranthropus và chi Homo cùng tồn tại.

Nguồn: