Sắc đẹp là lợi thế, nhưng không phải ở mọi nơi

Nhà kinh tế học Wladislaw Mill từ ĐH Mannheim và đồng nghiệp Benjamin Kohler từ ETH Zurich (Thụy Sĩ) đã nghiên cứu cách mà các mô hình ngôn ngữ lớn phản ứng với một số từ trong 68 thứ tiếng. Bằng cách đó, họ tìm ra mối liên kết giữa những từ như “đẹp” hoặc “xinh đẹp” với các đặc điểm tích cực như “thành công” – và cách mà những mối liên hệ này thay đổi tùy theo nền văn hóa.

Kết quả, họ phát hiện ra rằng: cái gọi là “lợi thế nhờ ngoại hình ưa nhìn” trong sự nghiệp, đời sống xã hội hoặc tình yêu là một hiện tượng hết sức phổ biến trên toàn thế giới nhưng không phải ở đâu cũng bộc lộ rõ rệt như nhau và được hiểu theo cùng một cách.

Chẳng hạn, ở các nước châu Âu như Pháp, Ý và Phần Lan, vẻ đẹp thường gắn liền với các đặc điểm tích cực như năng lực, trí tuệ và đáng tin cậy trong các mô hình ngôn ngữ.

"Ở nhiều nền văn hóa phương Tây, sức hấp dẫn bề ngoài dường như gắn liền với hiệu suất và thành công", Mill nói. Các nhà nghiên cứu cũng quan sát thấy hiệu ứng này ở các quốc gia như Somalia.

Trong khi đó, ở Đông Âu và một số khu vực châu Á, các mối liên hệ khác lại chiếm ưu thế. Chẳng hạn, ở Romania hoặc ở một số nước châu Á như Việt Nam, sắc đẹp ít gắn liền với các đặc điểm mang tính địa vị xã hội như vậy hơn. Thậm chí, nhiều người dường như còn có cái nhìn tiêu cực về sắc đẹp, liên tưởng nó với sự thiếu năng lực, không đáng tin cậy và thất bại.

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ vì sao sắc đẹp có vẻ đem lại nhiều ưu thế hơn ở một số nền văn hóa. Nhóm tác giả của nghiên cứu cho rằng ở những nền văn hóa này, sắc đẹp có thể liên quan tới những lợi thế tiến hóa. Các nghiên cứu trước đây gợi ý rằng ngoại hình đẹp thường là dấu hiệu của sức khỏe tốt – và do đó, những người có vẻ ngoài hấp dẫn có nhiều cơ may sống sót và duy trì nòi giống hơn.

Nhìn chung, nghiên cứu cho thấy các tiêu chuẩn về vẻ đẹp do văn hóa quy định có thể có thể âm thầm ảnh hưởng đến việc ai đó có cơ hội, quyền lực, hay vị thế trong xã hội, nhưng điều này còn ít được chú ý hoặc nghiên cứu. Do vậy, các kết quả từ nghiên cứu của nhóm Mill mang lại động lực mới cho lĩnh vực nghiên cứu về bất bình đẳng ở quy mô quốc tế.