Các nhà thần kinh học đã xác định được các vùng não giúp tách biệt hai loại hình ảnh này.
Mặc dù hình ảnh thực tế và hình ảnh tưởng tượng được xử lý bởi cùng một hệ thống trong não, nhưng hầu hết chúng ta đều có thể phân biệt được hai loại hình ảnh này.
Một nhóm nhà thần kinh học đã xác định được hai vùng não có vai trò giữ cho hình ảnh tưởng tượng không bị nhầm lẫn với hình ảnh thực tế. Nghiên cứu của họ mới đây đã được công bốtrên tạp chí Neuron.
“Khả năng phân biệt thế giới nội tâm với thực tại là điều rất cần thiết để con người có thể hoạt động bình thường trong đời sống hằng ngày,” đồng tác giả Nadine Dijkstra - nhà thần kinh học nhận thức tại University College London (Anh), nói. “Khả năng này thường bị rối loạn ở những người mắc chứng loạn thần hoặc tâm thần phân liệt,” bà cho biết thêm.
Hình minh họa. Nguồn: Science Photo Library
Dijkstra và cộng sự đã phát triển một phương pháp để thăm dò giới hạn của khả năng phân biệt hình ảnh thực tế và hình ảnh tưởng tượng của con người. Phương pháp này bao gồm việc cho các tình nguyện viên xem hình ảnh các sọc đen và trắng có độ rõ nét khác nhau trên nền giống như nhiễu sóng truyền hình.
Trong một số lần thử nghiệm, người tham gia được yêu cầu vừa xem hình ảnh vừa tưởng tượng các sọc, sau đó báo cáo lại xem họ có thực sự "nhìn thấy" các sọc hay không, và nếu có thì chúng rõ nét đến mức nào.
Kết quả cho thấy, càng tưởng tượng các sọc rõ nét, người tham gia càng có xu hướng cho rằng mình thực sự nhìn thấy chúng.
Sử dụng máy cộng hưởng từ chức năng (fMRI) để theo dõi hoạt động não khi họ xem các hình ảnh (có hoặc không có sọc), nhóm nghiên cứu nhận thấy vùng não có tên là hồi fusiform (fusiform gyrus) hoạt động mạnh tương ứng với độ "rõ nét" mà người tham gia cảm nhận được từ hình ảnh. Từ trước, các nhà khoa học đã biết vùng này xử lý thông tin thị giác cấp cao, nhưng chưa rõ vai trò của nó trong việc phân biệt hình ảnh thực tế và hình ảnh tưởng tượng.
Điều này gợi ý rằng hồi fusiform tổng hợp cả kích thích thực và kích thức tưởng tượng, và đưa ra phán đoán hình ảnh có thật hay không dựa trên độ rõ nét và sống động, Dijkstra giải thích.
Một vùng khác là thùy insula trước (anterior insula) – vốn là trung tâm xử lý và kiểm soát thông tin – chỉ hoạt động khi người tham gia cho rằng các sọc họ nhìn thấy là thật. Dijkstra lưu ý rằng cần nghiên cứu thêm để xác định vai trò của thùy não này trong việc phân biệt hình ảnh tưởng tượng với thực tế.
Các nhà nghiên cứu đang cố gắng đo lường và mô hình hóa một khái niệm quan trọng nhưng trừu tượng, đó là sự tương tác giữa trí tưởng tượng và thị giác, Thomas Naselaris, nhà thần kinh học tại Đại học Minnesota (Mỹ), nói. Theo ông đây là bước đầu quan trọng trong việc tách biệt nhận thức và trí tưởng tượng nhưng ông cảnh báo rằng những nghiên cứu dựa trên việc người tham gia tự báo cáo cảm nhận của họ có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác, như sự mất tập trung. Ví dụ, nếu người tham gia bị phân tâm khi hình ảnh các sọc xuất hiện, họ có thể báo cáo sai rằng hình ảnh đó không có thật.
Cả Dijkstra và Naselaris đều mong muốn quan sát tiếp hoạt động của hai vùng não nói trên với những hình ảnh phức tạp hơn, như khuôn mặt hoặc cảnh vật. Điều này sẽ giúp hiểu rõ hơn quá trình xử lý hình ảnh trong thế giới thực, đặc biệt là ở những người bị ảo giác thị giác.
Nguồn: