Nuôi dạy con "bổ" cho não của cha mẹ

Theo một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Proceeding of the National Academy of Sciences, càng có nhiều con thì hoạt động phối hợp giữa các vùng não nhất định của cha mẹ càng trở nên ăn khớp, nhịp nhàng hơn. Mối liên hệ này thể hiện mạnh nhất trong mạng lưới somatomotor - một mạng lưới não được cho là hỗ trợ suy luận ý nghĩ của người khác. Hoạt động phối hợp trong mạng lưới somatomotor thường suy giảm theo tuổi tác. Nhưng dường như việc nuôi dạy con cái - vốn đòi hỏi phải học thêm nhiều kỹ năng mới - lại có thể bảo vệ vùng não này chống lại sự lão hóa.

Nhà khoa học thần kinh nhận thức Edwina Orchard ở Đại học California, Santa Barbara, Mỹ, đồng tác giả của nghiên cứu, cho biết: Điều này diễn ra rất giống nhau ở cả nam lẫn nữ, nên không phải là hiệu ứng của việc mang thai, mà thực sự là hiệu ứng của quá trình nuôi dạy con.

Các nghiên cứu chụp cộng hưởng từ não bộ trước đây thường tập trung vào ảnh hưởng của thai kỳ lên não bộ. Nhưng nếu chỉ nhìn việc nuôi dạy con cái dưới góc độ sinh học thì sẽ bỏ sót các ảnh hưởng từ môi trường mà cả cha và mẹ đều trải qua.

Trong nghiên cứu lần này, nhóm của Orchard đã phân tích dữ liệu chụp cộng hưởng từ chức năng (fMRI) của gần 20.000 phụ nữ và 18.000 nam giới ở độ tuổi trung niên trở lên, từ cơ sở dữ liệu U.K. Biobank.

Kết quả cho thấy: khi số lượng con phải nuôi dạy tăng lên, hoạt động phối hợp để thực hiện các chức năng nhận thức hoặc xử lý thông tin diễn ra mạnh hơn trong mạng lưới somatomotor ở cả người bố và người mẹ, so với người có ít con hơn hoặc không có con. Mạng lưới này giúp chúng ta diễn giải hành vi của người khác và hiểu mong muốn, nhu cầu của họ - đây chính là một phần quan trọng của công việc chăm sóc, Orchard nói.

Theo Orchard, việc làm cha mẹ có thể giúp các vùng não somatomotor trẻ lâu hơn, bằng cách tạo ra một môi trường “rèn luyện” não bộ phức tạp, mới mẻ và kéo dài hàng chục năm. Tuy nhiên, bà cũng lưu ý rằng nuôi con không phải là con đường duy nhất mang lại hiệu ứng này. Những công việc có độ thử thách cao, học đại học, hay học một ngoại ngữ cũng có thể làm giàu thêm hoạt động não bộ.

Lưu ý là nghiên cứu mới này không thể khẳng định chính xác rằng việc nuôi dạy nhiều con dẫn đến sự khác biệt được quan sát thấy trong hoạt động của não bộ. Các yếu tố khác ảnh hưởng đến số lượng con, chẳng hạn như sức khỏe sinh sản và chuẩn mực xã hội về việc làm cha mẹ, cũng có thể đóng vai trò nhất định.

Tuy vậy, kết quả nghiên cứu đã góp phần tạo ra một cách nhìn khác với cách nhìn phổ biến lâu nay về tác động của việc làm cha mẹ đối với não bộ. “Diễn ngôn xã hội cho rằng làm cha mẹ là một việc hại não - nên người ta hay nói ‘não em bé’ , ‘não bà đẻ’,” Orchard nói. Nhưng những thử thách "cân não" trong giai đoạn đầu làm cha mẹ, nếu được duy trì suốt đời, thực ra có thể khiến não bộ trở nên dẻo dai và chống chọi tốt hơn với lão hóa.