Báo cáo Chỉ số PAPI 2024: Tham nhũng là mối quan ngại lớn nhất của người dân

Bắt đầu được triển khai thí điểm từ năm 2009 và trên phạm vi toàn quốc từ năm 2011, chỉ số PAPI là công cụ giúp người dân tham gia giám sát hiệu quả của chính quyền trong việc thực thi chính sách đến cấp cơ sở.

PAPI đo lường tám chỉ số nội dung: tham gia của người dân ở cấp cơ sở; công khai, minh bạch trong việc ra quyết định ở địa phương; trách nhiệm giải trình với người dân; kiểm soát tham nhũng trong khu vực công; thủ tục hành chính công; cung ứng dịch vụ công; quản trị môi trường; và quản trị điện tử.

Báo cáo Chỉ số PAPI lần thứ 16 ghi nhận ý kiến của gần 19.000 người dân được chọn mẫu ngẫu nhiên trên phạm vi toàn quốc.

Báo cáo Chỉ số PAPI 2024 cho thấy tham nhũng là mối quan ngại lớn nhất của người dân trong năm: 22,58% số người trả lời khảo sát cho rằng đây là vấn đề hệ trọng cần Nhà nước ưu tiên giải quyết trong thời gian tới, tăng 17% so với năm 2023. Nhóm nghiên cứu nhận định kết quả này có thể do tác động của việc đưa ra xét xử nhiều vụ đại án liên quan đến tham nhũng trong năm 2024 và sự chú ý của dư luận đối với công cuộc chống tham nhũng đang được Đảng và Chính phủ thực hiện quyết liệt ở cấp quốc gia.

Đáng chú ý, yêu cầu của người dân về việc tập trung xử lý tham nhũng có sự tương phản với những ghi nhận của họ về nỗ lực kiểm soát tham nhũng ở địa phương. Theo kết quả khảo sát năm 2024, tỉ lệ người dân cho biết họ phải trả chi phí không chính thức hoặc đưa “lót tay” khi sử dụng dịch vụ hành chính công hoặc dịch vụ công đã giảm so với năm 2023. Báo cáo khuyến nghị chính quyền các cấp tăng cường tính minh bạch trong cung ứng dịch vụ công, nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật và bảo vệ người tố cáo ngay sau khi các đơn vị hành chính được sắp xếp lại.

Bên cạnh tham nhũng, những vấn đề hệ trọng khác theo đánh giá của người dân bao gồm: đói nghèo (14,2%), việc làm (12,64%), tăng trưởng kinh tế/GDP (6,71%), thu nhập (4,68%), chất lượng giáo dục (4,6%), đường sá (4,11%), đất đai (2,66%), ô nhiễm môi trường (2,63%), và an ninh, trật tự (2,62%).

Một phát hiện đáng chú ý từ Báo cáo Chỉ số PAPI 2024 là người dân hài lòng hơn với hiệu quả quản trị và hành chính công năm 2024 ở các nội dung: “Công khai, minh bạch trong việc ra quyết định ở địa phương”, “Kiểm soát tham nhũng trong khu vực công”, “Quản trị môi trường” và “Quản trị điện tử”.

Mặc dù đã có những bước tiến quan trọng, dư địa để tiếp tục nâng cao hiệu quả quản trị công nói chung còn rất lớn. Chỉ có ba trong số tám lĩnh vực quản trị và hành chính công được PAPI đo lường - gồm kiểm soát tham nhũng trong khu vực công, khả năng tiếp cận và chất lượng dịch vụ hành chính công và dịch vụ công - đạt điểm số khá từ đánh giá của người dân.

Hơn nữa, sự khác biệt về mức độ hài lòng với hiệu quả quản trị địa phương vẫn tồn tại giữa các nhóm giới tính, dân tộc, loại hình hộ khẩu và khu vực sinh sống. Phụ nữ tiếp tục đánh giá về hiệu quả quản trị thấp hơn nam giới, đặc biệt trong các khía cạnh về sự tham gia và tính công khai, minh bạch trong quá trình ra quyết định ở địa phương. Mức độ hài lòng của người dân thuộc các nhóm dân tộc thiểu số thấp hơn so với người Kinh ở nhiều chiều cạnh. Đồng thời, người tạm trú, đặc biệt ở các địa phương có lượng người tạm trú lớn, phải đối mặt với nhiều hạn chế trong tiếp cận dịch vụ công. Các địa phương miền núi và vùng cao đạt điểm thấp hơn các địa phương vùng đồng bằng ở các chỉ số đánh giá về sự tham gia của người dân, tính công khai, minh bạch trong việc ra quyết định và quản trị điện tử.

Với tác động của cơn bão Yagi, Báo cáo PAPI 2024 đã đi sâu phân tích và nêu bật những trải nghiệm và cảm nhận ngày một rõ nét của người dân về những rủi ro do tác động của biến đổi khí hậu trong năm qua. Nhìn chung, cảm giác dễ bị tổn thương của người dân tăng lên, với gần 40% số người trả lời cho biết gia đình hoặc cộng đồng của họ đã chịu tác động trực tiếp từ các hiện tượng thời tiết cực đoan trong năm qua.

Những tác động tàn khốc của cơn bão Yagi và tần suất ngày càng tăng của các đợt nắng nóng, ngập lụt và hạn hán bất thường cho thấy tính cấp thiết của việc thúc đẩy quản trị môi trường có sự tham gia sớm của cộng đồng, tức là đảm bảo người dân được tham gia vào quá trình lập kế hoạch, tổ chức, và giám sát các hoạt động bảo vệ môi trường và phòng chống rủi ro thiên tai. Cần tăng cường khả năng ứng phó với thảm họa, đầu tư kiên cố hóa cơ sở hạ tầng và đảm bảo thực hiện các biện pháp ứng phó phù hợp với đặc điểm của từng vùng, khu vực dân cư để bảo vệ cộng đồng và nâng cao khả năng chống chịu lâu dài trước biến đổi khí hậu.