TPHCM cải thiện vị trí trong top 100 hệ sinh thái khởi nghiệp mới nổi toàn cầu

Năm nay, Startup Genome, một công ty chuyên đánh giá các hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu, có trụ ở Mỹ, vẫn đánh giá các hệ sinh thái mới nổi theo năm chỉ số: Hoạt động (Performance) - 30%, Gọi vốn (Funding) - 32,5%, Nhân tài và Kinh nghiệm (Talent & Experience) - 17,5%, Tiếp cận thị trường (Market Reach) - 15%, Tri thức (Knowledge) - 5%

Tuy nhiên, so với năm ngoái, cách tính hai chỉ số cuối đã có sự thay đổi. Cụ thể, chỉ số tiếp cận thị trường nhấn mạnh hơn vào tiếp cận địa phương - với tỷ lệ tiếp cận thị trường địa phương và thị trường toàn cầu là 80:20, trong khi năm ngoái tỷ lệ này là 55:45. Chỉ số tri thức năm nay đặt 100% vào các sáng chế, trong khi năm ngoái phân chia sáng chế chiếm 90%, nghiên cứu (H-index) chiếm 10%.

Kết quả, so với năm ngoái, hệ sinh thái khởi nghiệp của TPHCM có sự cải thiện rõ rệt về chỉ số Hoạt động (tăng từ 3 lên 5 điểm trên thang điểm 10), đồng nghĩa với việc được định giá cao hơn, có nhiều thương vụ thoái vốn tốt hơn và nhiều startup tăng trưởng ở giai đoạn cao hơn.

Tương tự, chỉ số Tiếp cận thị trường cũng cao hơn (tăng từ 1 lên 3 điểm), cho thấy các startup giai đoạn đầu có khả năng tiếp cận thị trường và mở rộng quy mô khả dĩ hơn.

Chỉ số Gọi vốn vẫn duy trì như năm ngoái, ở mức trung bình 5 điểm, thể hiện rằng các startup giai đoạn đầu vẫn có thể tiếp cận tương đối các nguồn tài trợ từ giai đoạn seed đến series A.

Chỉ số Tri thức cũng giữ nguyên (1 điểm, mức thấp nhất trên thang điểm 10), cho biết số lượng, mức độ phức tạp và tiềm năng của tất cả các bằng sáng chế được tạo ra trong hệ sinh thái vẫn ở mức cực kỳ thấp.

Cuối cùng, chỉ số Nhân tài và Kinh nghiệm bị giảm (từ 5 xuống 4 điểm). Vì cách tính chỉ số này không đổi trong hai năm qua, nó nói lên rằng các startup giai đoạn đầu của TPHCM đang gặp nhiều trở ngại hơn trong việc tiếp cận nhân lực kỹ thuật cần thiết (cả về số lượng, mức lương).

Tính tổng thể, từ nhóm 81-90 vào năm ngoái, hệ sinh thái khởi nghiệp của TPHCM được xếp vào nhóm từ 61-70 trong báo cáo mới nhất.

Báo cáo The Global Startup Ecosystem Report (GSER) 2025 của Startup Genome đánh giá hơn 350 hệ sinh thái dựa trên các cuộc khảo sát và phỏng vấn chuyên gia, cũng như dữ liệu về những thương vụ gọi vốn và thoái vốn từ StartupGenome, Dealroom, Crunchbase, PitchBook, Tracxn cùng một số đối tác địa phương (vườn ươm, chương trình tăng tốc, startup hubs, nhà đầu tư...). Mục đích của Báo cáo nhằm giúp các nhà đầu tư hình dung rõ hơn về tiềm năng của từng hệ sinh thái khởi nghiệp và xác định cơ hội đầu tư ở nhiều lĩnh vực khác nhau.

Hệ sinh thái khởi nghiệp được GSER định nghĩa là một nhóm tài nguyên chung (bao gồm các chính sách, tổ chức tăng tốc khởi nghiệp, vườn ươm, không gian làm việc chung, trường đại học, viện nghiên cứu, và các nhóm đầu tư) xung quanh một điểm trung tâm trong một khu vực nhất định với bán kính khoảng 100km.

Trong năm năm qua, TPHCM và Hà Nội đã nỗ lực phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp. Dù cả hai đều từng có mặt trong Top 100 hệ sinh thái mới nổi của Startup Genome (Hà Nội một lần vào năm 2021, ở vị trí từ 91–100, còn TPHCM luôn xuất hiện quanh các vị trí 61–70, 81–90 và 71–80), chưa thành phố nào được vào Top 100 hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu của Startup Blink. Đây cũng là một công ty chuyên đánh giá các hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu, trước đặt trụ sở ở Israel, hiện nay là Singapore.

Nguyên nhân xuất phát từ một khác biệt rõ ràng giữa hai hệ thống xếp hạng.

Xếp hạng hệ sinh thái khởi nghiệp của StartupBlink chủ yếu dựa trên các số liệu khách quan, có thể đo lường được - như số lượng, chất lượng startup và môi trường kinh doanh - để nhắm tới tính toán một điều duy nhất: "kết quả của hệ sinh thái".

Startup Blink hạn chế sử dụng các công cụ chủ quan như khảo sát, phỏng vấn, mô hình lý thuyết hoặc các giả định về nhân-quả, không quan tâm đo lường các đổi mới sáng tạo hoặc các chính sách hỗ trợ (Startup Blink, 2025)

Phương pháp của Startup Blink cho phép so sánh giữa các khu vực, quốc gia và thành phố. Tuy nhiên, vì dữ liệu mang tính tương đối, có nghĩa là sự tăng hay giảm thứ hạng của một hệ sinh thái không nhất thiết cho thấy hệ sinh thái đó kém đi so với chính nó trong quá khứ, mà cũng có thể mang hàm ý các hệ sinh thái khác đang phát triển với tốc độ nhanh hơn, hoặc Startup Blink tích hợp được nhiều dữ liệu về hệ sinh thái đó hơn.

Trong khi đó, Startup Genome áp dụng cách tiếp cận kết hợp cả dữ liệu chủ quan, khách quan và mô hình khoa học để đánh giá các hệ sinh thái khởi nghiệp. Họ coi startup là một quá trình phát triển qua các giai đoạn riêng biệt với những cột mốc có thể đo lường. Phương pháp của Startup Genome được xây dựng nhằm nhận diện các mô hình và yếu tố dẫn đến thành công - bao gồm các chỉ số đánh giá kết quả kinh tế (chỉ số hoạt động, gọi vốn, định giá v.v) và các chỉ số đánh giá khả năng hệ sinh thái (chỉ số nhân lực, kinh nghiệm, chuyển giao kiến thức v.v)

Phương pháp của Startup Genome đi sâu hơn vào phân tích đặc tính riêng của từng hệ sinh thái. Việc so sánh hệ sinh thái đó với chính nó sẽ có ý nghĩa "Tôi thấy các điểm yếu của mình và nên cải thiện chúng!" Mặc dù vậy, việc so sánh cùng điểm số thành phần giữa các hệ sinh thái - ví dụ chỉ số gọi vốn 5 điểm so với 10 điểm - sẽ chỉ ra hệ sinh thái nào đang có điều kiện thuận lợi hơn cho sự phát triển của startup.

Tóm lại, hai xếp hạng cung cấp những lăng kính khác nhau về sức khỏe hệ sinh thái khởi nghiệp: cách tiếp cận dựa trên kết quả của Startup Blink đo lường những gì đang xảy ra hơn là những gì có thể hoặc nên xảy ra do chính sách hoặc những đổi mới cụ thể; trong khi cách tiếp cận dựa trên mô hình của Startup Genome tư vấn cho các nhà hoạch định chính sách về việc định hình các chiến lược đổi mới mà họ tin rằng có quan hệ nhân-quả để thúc đẩy hệ sinh thái phát triển.