Chi phí điện tăng trong các trung tâm dữ liệu

Nhu cầu điện tăng cao

Khi nói một trung tâm dữ liệu có công suất 1 MW, nghĩa là trung tâm dữ liệu này cần tiêu tốn 1MW điện đầu vào để duy trì mọi hoạt động - từ máy chủ, thiết bị mạng cho đến hệ thống làm mát, UPS, chiếu sáng và quản lý tòa nhà. Nói cách khác, con số này không chỉ tính riêng cho máy tính, mà là toàn bộ cỗ máy khổng lồ để giữ dữ liệu luôn chạy mượt 24/7.

Chỉ trong ba năm, tiểu bang Johor, một trong hai thủ phủ trung tâm dữ liệu của Malaysia, đã tăng công suất từ 10 MW lên 1,3 GW và tham vọng cán mốc 2,7 GW vào 2027, tương đương 45% tổng công suất trung tâm dữ liệu cả nước. Malaysia đang đẩy mạnh xây dựng các trung tâm dữ liệu mới để phục vụ nhu cầu AI. Theo các chuyên gia, những trung tâm dữ liệu ‘chạy AI’ này còn ngốn điện và nước nhiều hơn các trung tâm truyền thống, đặc biệt cho khâu vận hành và làm mát.

Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) chỉ ra, một trung tâm dữ liệu AI tiêu tốn điện ngang 100.000 hộ gia đình và những trung tâm dữ liệu lớn nhất hiện nay có thể sẽ tiêu thụ gấp 20 lần con số này. Cứ 100 ngày, công suất phục vụ AI lại tăng gấp đôi. Hệ quả là Malaysia sẽ phải đối mặt với nhu cầu điện cho trung tâm dữ liệu vượt 5 GW vào năm 2035 - chiếm hơn 11% tổng lượng điện mà nước này dự kiến sản xuất.

Chi phí điện khó đoán

Từ ngày 1/7, Malaysia sẽ áp dụng giá điện mới trên toàn quốc, kéo dài đến hết năm 2027. Theo cơ quan quản lý năng lượng, thay đổi này nhằm mang đến mức giá điện công bằng và lũy tiến cho hơn 23,6 triệu người dân. Cơ quan này cho biết có ba thay đổi chính với giá điện của Malaysia là: điều chỉnh mức giá điện cơ sở, áp dụng cơ cấu biểu giá mới và triển khai cơ chế điều chỉnh chi phí nhiên liệu. Nói ngắn gọn, giá điện của Malaysia sẽ tăng. Thủ tướng Malaysia nói rằng việc tăng giá điện là cần thiết để thúc đẩy chi tiêu xã hội.

Điều này khiến các nhà vận hành trung tâm dữ liệu ở Malaysia trở nên lo lắng. Họ đang gấp rút rà soát lại chi phí sau khi biểu giá điện mới có hiệu lực. Theo một đại diện ngành và quan chức Chính phủ Malaysia, biểu giá mới có thể khiến chi phí điện tăng từ 10-14% (chưa tính phụ phí nhiên liệu) đối với các khách hàng lớn như trung tâm dữ liệu.

Một yếu tố then chốt tạo ra sự bất định nằm ở các bậc tính tiền điện trong hệ thống giá điện lũy tiến. Các bên trong ngành cho biết hầu hết các trung tâm dữ liệu lớn sẽ rơi vào nhóm tiêu thụ điện áp siêu cao, chịu mức giá điện cao nhất.

Ông Gary Goh, nhà sáng lập kiêm Giám đốc Hãng tư vấn Trung tâm dữ liệu Sprint DC Consulting cho biết, do chưa kịp chuẩn bị cho mức tăng mạnh này, một số nhà đầu tư có thể sẽ “án binh bất động”, chờ quan sát tình hình. “Với một trung tâm dữ liệu có công suất 100 MW, chi phí có thể đội thêm 15 - 20 triệu USD mỗi năm, chưa tính phụ phí nhiên liệu,” ông nói.

Chính phủ sẽ công bố phụ phí nhiên liệu hằng tháng, phản ánh biến động giá nhiên liệu và tỷ giá. Tháng này, phụ phí đang ở mức 0, theo Tập đoàn Điện lực Quốc gia Malaysia. Tuy nhiên, tình hình tháng sau thì chưa rõ.

Biểu giá mới cũng đồng nghĩa các trung tâm dữ liệu lớn sẽ phải gánh phần chi phí quản lý lưới điện lớn hơn so với các trung tâm dữ liệu nhỏ. Ông Cheam Tat Inn, Giám đốc điều hành Equinix Malaysia, cho hay: “Nếu là trung tâm dữ liệu lớn, anh sẽ trả phần hạ tầng hoặc chi phí phân phối lớn hơn.” Công ty Equinix vận hành hai trung tâm dữ liệu tại Malaysia, và đang cân nhắc tới các phương án sử dụng năng lượng tái tạo để ứng phó với việc giá điện tăng cao.

Cho đến nay, Malaysia đã thu hút đầu tư nước ngoài vào các trung tâm dữ liệu nhờ giá điện thấp và lưới điện ổn định. Tuy nhiên, việc tăng giá điện có thể khiến dòng vốn chuyển hướng sang các nước láng giềng như Việt Nam và Thái Lan, ông Mahadhir Aziz, Chủ tịch Hiệp hội Trung tâm Dữ liệu Malaysia, cảnh báo.

Bài học cho Việt Nam

Trước những bài học nhãn tiền của Malaysia, Việt Nam có thể rút được kinh nghiệm gì cho sự phát triển trung tâm dữ liệu của mình?

Hiện nay, Việt Nam có khoảng vài chục trung tâm dữ liệu quy mô nhỏ với tổng công suất toàn quốc là 182 MW (bao gồm các trung tâm đã và đang xây dựng), nhưng đến năm 2030, con số này dự kiến tăng lên gần gấp năm lần, tương đương 870 MW.

Tỉ lệ sử dụng AI của Việt Nam cũng đang ngày càng tăng, với các kế hoạch của Chính phủ nhằm tích hợp AI vào trong hệ thống dịch vụ công và phát triển AI như một ngành công nghệ chiến lược. Do đó, việc xây dựng thêm các trung tâm dữ liệuchạy AI gần như là điều tất yếu.

Giống Malaysia, Việt Nam đã duy trì giá điện thấp suốt nhiều thập kỷ để nuôi dưỡng công nghiệp và giữ chi phí sinh hoạt dễ chịu. Nhưng COVID-19 đã bẻ lái quỹ đạo đó. Giá điện giờ đang trên đà leo thang mạnh mẽ, nhất là từ 2023 khi các chính sách giữ giá phục hồi hậu COVID chấm dứt. Ngành điện buộc phải tính bài toán cân đối tài chính, không thể trì hoãn thêm và hệ quả là điện đang tăng giá với tốc độ dự kiến 4-5% theo quán tính lịch sử. Hồi tháng 5, Việt Nam đã điều chỉnh tăng giá điện. Không ai rõ đợt tăng tiếp theo sẽ rơi vào khi nào - có thể ngay trong năm nay hoặc vài năm nữa.

Theo bà Trang Bùi, Tổng Giám đốc Công ty tư vấn Cushman & Wakefield Việt Nam, chi phí xây dựng trung tâm dữ liệu ở Việt Nam hiện khá “mềm” so với các nước khác trong khu vực châu Á Thái Bình Dương, chỉ khoảng 5,5 - 8,5 triệu USD cho mỗi MW công suất. Tuy nhiên, chi phí vận hành - nhất là tiền điện - lại cao, trở thành rào cản lớn khiến nhiều nhà đầu tư đắn đo.

Một bài toán khó khác là nguồn điện ổn định. Việt Nam vẫn thường xuyên đối mặt với tình trạng cúp điện vì lưới điện quốc gia quá tải vào giờ cao điểm. Dù Chính phủ đang tính bổ sung thêm 6,6 GW công suất mới, nhưng kế hoạch này cần nhiều năm mới hoàn thành.

Bài toán đặt ra cho Việt Nam là làm sao vừa thu hút phát triển trung tâm dữ liệu, vừa giữ chi phí điện cho các trung tâm này ở mức ổn định và dễ dự báo, đồng thời có các chương trình hỗ trợ như hợp đồng mua bán điện trực tiếp (DPPA), ưu tiên điện xanh và cơ chế tiếp cận linh hoạt cho các nhà đầu tư.