Thuế quan dội xuống phòng thí nghiệm Mỹ

Việc áp thuế quan của chính quyền Trump lên các loại hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ vốn trải rộng từ 10% lên các sản phẩm của một vài quốc gia lên tới 54% với nhiều sản phẩm từ Trung Quốc – đang làm gia tăng chi phí của thiết bị phòng thí nghiệm và các thiết bị đặc biệt khác ở Mỹ. Giá cả gia tăng trong khi ngân sách cho nghiên cứu của các phòng thí nghiệm lại bị rút xuống do việc hủy bỏ tài trợ chưa từng có và việc cắt giảm tài trợ cho các trường đại học kể từ đầu nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump.

Đợt thuế quan mới nhất có hiệu lực vào ngày 5/4/2025 được tiếp tục bằng một đợt tăng thuế cao hơn vào ngày 9/4 tại một số quốc gia khiến các viện nghiên cứu đang phải cắn răng chịu đựng một sức ép tài chính tồi tệ, nhận xét của Tinglong Dai, nhà nghiên cứu về các chuỗi cung cấp toàn cầu và chăm sóc sức khỏe tại ĐH Johns Hopkins ở Baltimore, Maryland. “Đây không chỉ là thắt lưng buộc bụng mà có thể là sợi rơm cuối cùng phải bám và nguy cơ rủi ro dẫn đến thảm họa cuối cùng”.

Mỹ nhập các thiết bị và hóa chất nghiên cứu trị giá hàng tỉ USD mỗi năm, Dai nói. Nhiều sản phẩm trong số này đến từ nhiều quốc gia bị áp thuế cao, trong đó có Trung Quốc, Thụy Sĩ, Nhật Bản, Anh cũng như nhiều quốc gia châu Âu; một số từ Mexico và Canada, các quốc gia mà chính quyền Trump đã áp thuế từ đầu năm nay.

Khi việc loan báo thuế vào ngày 2/4/2025, Tổng thống Trump nói họ sẽ cứu Mỹ khỏi “một tình trạng khẩn cấp quốc gia”, thúc đẩy một nền sản xuất trống rỗng và giảm thiểu sự phụ thuộc vào “các đối thủ nước ngoài”. Thông tin mới dự báo một sự hỗn loạn tài chính toàn cầu: chứng khoán sụt giảm và Quỹ Tiền tệ quốc tế cảnh báo một nguy cơ đáng kể với kinh tế toàn cầu.

Nhiều sản phẩm khoa học bị ảnh hưởng nặng nề

Các nhà nghiên cứu nói vớiNature là giá cả nhiều sản phẩm khoa học có thể bị ảnh hưởng do chính sách thuế quan, nặng nề nhất là Trung Quốc cung cấp cho Mỹ nhiều thiết bị phòng thí nghiệm cơ bản như chai lọ thủy tinh, hóa chất cho Mỹ, họ nói, cũng như thiết bị điện tử tiên tiến, bao gồm chip máy tính, các màn hình tinh thể lỏng và tủ ấp. Tiếp đến là Đức nới xuất những mặt hàng như của các nước thuộc EU sẽ bị đánh thuế 20%, Nhật Bản cung cấp nhiều thiết bị hiện đại như kính hiển vi hoặc thiết bị phân tích chính xác (24%), Thụy Sĩ (32%) và Anh (10%) là những nhà xuất khẩu thiết bị chẩn đoán, kháng thể và các hóa chất đặc biệt, các loại máy tiệt trùng, máy ly tâm và rửa thiết bị thủy tinh. Mexico cung cấp đồ nhựa và Canada cung cấp nhiều thiết bị đặc dụng như các máy giải trình tự DNA và máy đếm tế bào cũng như nhiều thiết bị chăm sóc sức khỏe và nghiên cứu lâm sàng như máy cộng hưởng từ, các máy quét CT. Mỹ cũng là nhà nhập khẩu lớn nhất nhiều thiết bị của Canada, một số chiếm gần 75%, tương đương 3,08 tỉ đô la Canada, theo số liệu nhập khẩu thiết bị y tế năm 2022.

“Chúng không phải là những hàng hóa đắt đỏ”, Dai nói. “Chúng là thứ sản phẩm cơ sở hạ tầng thiết yếu của khoa học hiện đại”.

Mikhail Kats, một nhà vật lý tại ĐH Wisconsin–Madiscleacho biết chua rõ cách thuế sẽ áp lên các hạng mục đã được lên hạng mục trong một khoản tài trợ sẽ như thế nào. “Chúng ta dự trù giá cả thiết bị hay giá cả kèm theo thuế quan, ông nêu thắc mắc của mình.

Kevorkian cho rằng khoảng 60% sản phẩm mà công ty ông cung cấp được làm ở Mỹ và 40% là nhập khẩu. Tuy nhiên ngay cả sản phẩm do Mỹ làm vẫn thường phụ thuộc vào các thành phần từ nước ngoài. “Một máy giải trình tự DNA được lắp đặt tại California có thể vẫn phụ thuộc vào phần quang học từ Đức và bán dẫn từ Trung Quốc, Dai nói.

Đúng là các phòng thí nghiệm Mỹ phụ thuộc vào các nhà sản xuất ở nhiều quốc gia theo những cách hết sức đa dạng. Ví dụ, các công ty Trung Quốc đảm trách cả những sản phẩm hoàn chỉnh như máy khối phổ đến những thành phần đơn lẻ được lắp đặt trong các thiết bị được chế tạo ở mọi nơi trên thế giới. “Nhiều người sẽ rất ngạc nhiên về cách nhiều vật liệu được sử dụng trong nghiên cứu khoa học được nhập khẩu từ Trung Quốc”, theo Willy Shih, một nhà nghiên cứu về công nghệ và quản lý tại trường Thương mại Harvard. Ví dụ, nhiều màn hình LCD trên các thiết bị khoa học được làm ở Trung Quốc và quốc gia này cũng là nhà xuất khẩu hàng đầu các loại nucleic acids và những thành phần liên quan.

Việc chuyển hướng sang các nhà cung cấp Mỹ không phải lúc nào cũng làm giảm chi phí, Kevorkian nói. “Dù tin hay không nhưng một số sản phẩm mà chúng tôi mua ở nước ngoài, ngay cả khi áp thuế quan lên thì chúng vẫn rẻ hơn so với việc mua từ Mỹ.

Sự phức tạp của chuỗi cung cấp

Không đơn giản để thay nhà cung cấp, theo Canan Gunes Corlu, nhà nghiên cứu về quản lý chuỗi cung ứng tại Trường Metropolitan College, ĐH Boston tại Massachusetts. Cần có niềm tin để xây dựng chuỗi cung ứng và chất lượng có thể kiểm chứng. “Anh không thể làm dược điều đó chỉ sau một đêm”, cô nói.

Dĩ nhiên không chỉ phòng thí nghiệm của Mỹ bị ảnh hưởng. Anh, EU và Trung Quốc đang xem xét các mức thuế trả đũa lên hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ, vốn có thể là nguyên nhân khiến giá thiết bị phòng thí nghiệm tăng trên toàn thế giới, Dai nói. “Chúng ta mới chỉ ở giai đoạn đầu của cái mà sẽ trở thành thời kỳ hỗn loạn do thuế quanh.

Một số nhà sản xuất thiết bị Mỹ cũng sẽ là nạn nhân của chính sách trả đũa từ nhiều quốc gia. Ví dụ Trung Quốc mới cấm nhập khẩu các máy giải trình tự gene của nhà cung cấp Illumina của Mỹ và quốc gia này chiếm khoảng 7% tổng lượng sản phẩm của công ty này trên toàn thế giới, theo Reuters. Illumina cho biết trong một thông cáo báo chí là đang đánh giá tác động của thuế quan nhưng lưu ý hành động này “không thể cấm Illumina dừng vận hành tại Trung Quốc” và công ty sẽ tiếp tục bảo vệ khách hàng của mình tại đây.

Kevorktarinois thuế quan sẽ gây tổn thương ngắn hạn lên các phòng thí nghiệm nhưng về dài hạn, ông hy vọng chúng sẽ gợi ý cho các nhà khoa học cách đầu tư vào các thiết bị chất lượng cao hơn, có tuổi thọ dài hơn. “Tôi nghĩ mọi người sẽ tìm cách tạo ra thiết bị có chất lượng tốt giúp họ không phải mất nhiều tiền để bảo trì hoặc thay thế”. Một số nhà khoa học đang cố gắng làm giảm tác động của việc áp thuế quan. Tony Gamble, một nhà sinh học tiến hóa tại ĐH Marquette, nói vớiSciencerằng sau cuộc bầu cử năm 2024, nhóm của ông đã dự trữ máy tính và các công cụ cần thiết của phòng thí nghiệm như các ống pipette, găng tay, ống nghiệm. “Đó là những thứ chúng tôi cần để mua nhưng chúng tôi đã mua dồn để tiết kiệm tiền. Tôi tự hào về điều đó,” ông nói.

từ Nature và Science