Tại Lễ kỷ niệm 60 năm ngày thành lập (1959-2019) và đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất của Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN), Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã đánh giá cao thành tựu của Bộ và ngành KH&CN, và xác định KHCN và đổi mới sáng tạo phải là nền tảng thúc đẩy sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.
Tham dự buổi Lễ có Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, cùng Lãnh đạo các Bộ, ban, ngành cơ quan Trung ương và lãnh đạo các địa phương; các viện, trường; tổ chức quốc tế, tổ chức chính trị, xã hội; các doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế...
Mở đầu diễn văn tại Lễ kỷ niệm, Bộ trưởng Chu Ngọc Anh đã khái quát những sự kiện lớn, những thành tựu quan trọng rất đáng tự hào trong 60 năm hình thành và phát triển của Bộ và ngành KH&CN. Đó thực sự là thành quả của các nỗ lực phi thường của đội ngũ những người làm khoa học, trong những hoàn cảnh khắc nghiệt nhất của lịch sử, là bài học về thực thi sứ mệnh của khoa học và công nghệ trong gánh vác sứ mệnh chung của quốc gia và dân tộc, thực sự truyền cảm hứng cho các thế hệ hôm nay trên con đường phát triển khoa học và công nghệ phục vụ các mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh.
Nhìn lại 60 năm hình thành và phát triển, mỗi cán bộ của Bộ Khoa học và Công nghệ hôm nay đều hết sức tự hào và thể hiện lòng biết ơn vô hạn với sự hy sinh thầm lặng và to lớn của lớp lớp cha anh đi trước đã hun đúc nên các giá trị và đặt nền móng cho những thành công của ngày hôm nay.
Bộ trưởng Bộ KH&CN Chu Ngọc Anh
Bước sang giai đoạn phát triển mới, khi Đất nước ta hội nhập toàn diện với thế giới và đứng trước nhiều cơ hội cũng như thách thức trong bước đường phát triển; được sự quan tâm, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, trực tiếp của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tiếp tục nỗ lực phát huy sức sáng tạo của nhân dân, nhiệt huyết nghiên cứu của cộng đồng các nhà khoa học-công nghệ, nguồn lực đầu tư của doanh nghiệp. Đồng thời, tập trung phối hợp chặt chẽ hơn nữa với các ban, ủy ban, bộ, ngành, cơ quan ở trung ương và địa phương, cộng đồng các nhà khoa học, nhà quản lý và doanh nghiệp triển khai các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm: Tiếp tục đổi mới hệ thống sáng tạo quốc gia theo hướng lấy doanh nghiệp làm trung tâm và trường đại học là chủ thể nghiên cứu mạnh; Thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia để phát triển mạnh lực lượng doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo có tiềm năng tăng trưởng nhanh; Tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp về kinh tế, thương mại, đầu tư và cải thiện môi trường kinh doanh để kích cầu công nghệ và nhu cầu đổi mới sáng tạo từ khu vực doanh nghiệp; Tăng cường năng lực hấp thụ công nghệ của doanh nghiệp thông qua tiếp tục khuyến khích doanh nghiệp đầu tư lập quỹ phát triển KH&CN, thành lập viện nghiên cứu, doanh nghiệp KH&CN, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; Tăng cường hợp tác công tư trong triển khai các dự án công nghệ quy mô lớn và hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo.
Tiếp tục đổi mới hoạt động quản lý KH&CN theo hướng dỡ bỏ các rào cản, giải phóng tối đa tiềm năng sáng tạo. Phát triển đội ngũ cán bộ khoa học mạnh, kết hợp đồng thời các biện pháp động viên, khuyến khích và đặt yêu cầu trở lại đối với nhà khoa học.
Đẩy mạnh hợp tác và hội nhập quốc tế, thúc đẩy hợp tác nghiên cứu chung để tranh thủ nguồn lực và tri thức của các quốc gia tiên tiến, đồng thời từng bước nâng tầm năng lực và trình độ nghiên cứu trong nước. Thu hút, khai thác thế mạnh của đội ngũ các nhà khoa học tài năng là người Việt Nam ở nước ngoài.
Theo Bộ trưởng, việc thực hiện tốt các giải pháp như vậy sẽ góp phần quan trọng vào việc nâng cao tiềm lực khoa học của đất nước.
...Trong 60 năm xây dựng và trưởng thành, Bộ KH&CN và các cơ quan tiền nhiệm của Bộ trong từng thời kỳ lịch sử đã luôn sát cánh cùng các thế hệ cán bộ KH&CN Việt Nam trong nước và ở nước ngoài, đoàn kết, sáng tạo, phát huy trí tuệ và tư duy tiến bộ, nỗ lực vượt qua mọi khó khăn, thách thức để đưa nền khoa học và công nghệ nước nhà đạt được nhiều thành tựu to lớn, đóng góp quan trọng cho sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, góp phần tạo thế và lực mới vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Trích thư chúc mừng các thế hệ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của Bộ và của ngành KH&CN nhân 60 năm thành lập Bộ KH&CN của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng.
Thay mặt cộng đồng những nhà khoa học, phát biểu tại buổi lễ, GS.TS Hoàng Anh Tuấn cho rằng, với những thành tựu đó, nhìn vào mệnh đề “xã hội tồn tại bởi niềm tin và phát triển nhờ khoa học” đã được triết gia Henri Frédríc Amiel (1821-1881) khẳng định, hoàn toàn không cường điệu khi nói rằng Ủy ban Khoa học Nhà nước của ngày hôm qua - Bộ KH&CN của ngày hôm nay không chỉ ‘kiến tạo khoa học’ để đất nước phát triển và hội nhập mà còn góp phần quan trọng trong việc ‘củng cố niềm tin’ cho xã hội Việt Nam ổn định và thịnh vượng”. Cộng đồng các nhà khoa học hôm nay sẵn sàng dấn thân, tiếp bước các thế hệ tiền bối, chung tay xây dựng cơ đồ chung, mong muốn được góp phần khiêm nhường nhưng thiết thực vào công cuộc xây dựng, phát triển, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Đại diện cho khối doanh nghiệp, ông Trần Bá Dương, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần ô tô Trường Hải (THACO) khẳng định: “thông qua thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ, doanh nghiệp không chỉ được hỗ trợ kinh phí nghiên cứu, đổi mới công nghệ mà còn được đào tạo, nâng cao trình độ của đội ngũ cán bộ, nhân viên kỹ thuật; tạo lập và tăng cường mối quan hệ hợp tác với các viện nghiên cứu, trường đại học để giải quyết vấn đề cụ thể của doanh nghiệp. Các kết quả hoạt động khoa học và công nghệ đã tạo tiền đề cho doanh nghiệp có những bước phát triển vượt bậc”. THACO là một ví dụ điển hình cho điều đó: từ năm 2014, THACO đã tham gia thực hiện Dự án KH&CN cấp Nhà nước, đầu tư các phần mềm thiết kế và tính toán mô phỏng hiện đại, đào tạo đội ngũ kỹ sư R&D,… qua đó góp phần gia tăng hàm lượng công nghệ trong sản phẩm và nâng tỉ lệ nội địa hóa xe bus lên 60%; xe tải lên 35%-40%.
Do đó, ông với tư cách đại diện cộng đồng doanh nghiệp rất mong “tiếp tục nhận được sự quan tâm, hỗ trợ kịp thời của Nhà nước và của Bộ Khoa học và Công nghệ thông qua việc ban hành các chính sách tạo thuận lợi hơn nữa cho doanh nghiệp trong việc tham gia nghiên cứu, phát triển, đổi mới và ứng dụng KH&CN trong sản xuất, kinh doanh; tăng cường kết nối với các viện nghiên cứu, trường đại học để hỗ trợ doanh nghiệp đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật cao và đưa nhanh các kết quả nghiên cứu ứng dụng vào sản xuất, kinh doanh…”.
Phát biểu tại buổi Lễ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định, “qua 60 năm hình thành và phát triển, Bộ KH&CN luôn làm tốt chức năng tham mưu cho Đảng, Nhà nước trong việc ban hành và tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách pháp luật, thúc đẩy nền KH&CN nước nhà”, Thay mặt Đảng và nhà nước, ông “đánh giá cao hoạt động của Bộ trong thời gian qua”.
Để chuẩn bị cho giai đoạn phát triển tới đây, như Thủ tướng nhận định là đất nước ta đang ở “bước ngoặt trong quá trình phát triển”, mà thực tiễn đã cho thấy, không chỉ các nước giàu có tài nguyên mới phát triển được, mà nhiều nước không hề có tài nguyên vẫn đạt được sự tăng trưởng nhờ vào KHCN, trong khi đó Việt Nam có tài nguyên vô tận là chất xám và sự sáng tạo của con người.
Do đó, hơn bao giờ hết cần phải “xác định KHCN và đổi mới sáng tạo phải là nền tảng thúc đẩy phát triển nhanh và bền vững của đất nước, là lực lượng sản xuất trực tiếp, là động lực chính của mô hình phát triển kinh tế xã hội, đồng thời phải làm tốt hơn nữa sự phối hợp giữa Nhà nước và xã hội trong việc phát triển KHCN”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói. Để làm được điều đó, ông chỉ đạo Bộ KH&CN thực hiện đồng bộ các giải pháp, đó là:
Mạnh dạn đề xuất cơ chế, chính sách vượt trội để tạo ra sự đột phá trong ứng dụng KHCN, đổi mới sáng tạo với mục tiêu lấy doanh nghiệp làm trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia. Xây dựng cơ chế, chính sách đồng bộ giữa pháp luật về KHCN với pháp luật về thuế, đầu tư, tài chính và pháp luật liên quan để nâng cao năng lực công nghệ của doanh nghiệp.
Tạo cơ chế, chính sách thuận lợi cho các trường đại học, viện nghiên cứu, tăng cường nền tảng vốn con người cho đổi mới sáng tạo. Đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu các công nghệ mà doanh nghiệp cần và cải tiến phương thức giáo dục, ứng dụng lý thuyết vào các mục tiêu thực tiễn. Đổi mới căn bản cơ chế quản lý ngân sách chi cho KHCN, thực hiện cơ chế Nhà nước đặt hàng nghiên cứu các đề tài KHCN. Cơ cấu lại các chương trình, các nhiệm vụ KHCN gắn với nhu cầu xã hội, chuỗi giá trị của sản phẩm, tạo giá trị gia tăng.
Tập trung phát triển mạnh thị trường KHCN gắn với xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về KHCN, nâng cao hơn nưa vai trò của các tổ chức trung gian trong môi giới, đánh giá, chuyển giao công nghệ. Nâng cao năng lực hấp thụ, làm chủ và đổi mới công nghệ của doanh nghiệp. Chủ động phát triển cơ sở hạ tầng KHCN theo hướng hiện đại, đồng bộ, trong đó có các khu công nghệ đi đầu trong việc bắt nhịp với cuộc cách mạng 4.0. Tập trung phát triển sản phẩm quốc gia dựa vào công nghệ mới, công nghệ cao để hình thành các ngành nghề mới và các sản phẩm mới, giá trị gia tăng cao, nhất là lĩnh vực Việt Nam có thế mạnh như nông nghiệp, công nghiệp chế biến, chế tạo, công nghệ thông tin.
Mạnh dạn đề xuất cơ chế, chính sách vượt trội, nhất là cơ chế quản lý ngân sách chi cho KHCN. Thực hiện cơ chế Nhà nước đặt hàng nghiên cứu các đề tài KHCN để tạo ra sự đột phá trong ứng dụng KHCN, đổi mới sáng tạo với mục tiêu lấy doanh nghiệp làm trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia.
Cần tạo mọi điều kiện thuận lợi để cán bộ khoa học theo đuổi những ước mơ, khát vọng phục sự đất nước. Trước hết, việc đầu tiên cần làm là trọng dụng trí thức.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc
Đổi mới chính sách sử dụng và trọng dụng cán bộ KHCN, thu hút nhà KH, chuyên gia, trí thức người Việt ở nước ngoài – chính là nối giúp chúng ta tiến nhanh trên bản đồ đổi mới sáng tạo của thế giới. Hơn bao giờ hết nền tảng công nghệ hiện nay có thể giúp các cơ quan, đơn vị, các doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học kết nối và hợp tác với các nhà khoa học người Việt Nam ở nước ngoài hết sức thuận lợi và nhanh chóng.
Xây dựng năng lực quản trị nhà nước đối với hệ thống đổi mới sáng tạo và phát huy công nghệ, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về KHCN, đổi mới sáng tạo để làm căn cứ hoạch định chính sách, có cơ chế, chính sách đột phá để nâng cao năng lực và chất lượng nhân sự làm việc trong khu vực công về đổi mới sáng tạo. Chúng ta phải làm cho cán bộ làm khoa học dám ước mơ, dám khát vọng, theo đuổi khát vọng, đam mê nghiên cứu khoa học. Và trong trăm việc, nghìn việc để đổi mới sáng tạo, thì việc đầu tiên cần làm là trọng dụng trí thức, Thủ tướng nhấn mạnh.
Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Thủ tướng trao Huân chương Lao động hạng Nhất cho Bộ Khoa học và Công nghệ.
Phát biểu đáp từ, Bộ trưởng Chu Ngọc Anh thay mặt cho ngành KH&CN sẽ lĩnh hội, quán triệt và triển khai 5 ý kiến chỉ đạo, nhằm đưa KHCN và đổi mới sáng tạo trở thành động lực cho phát triển kinh tế xã hội nhanh và bền vững.