Kế hoạch R&D về công nghệ lưỡng dụng của EU

Tại diễn đàn thượng đỉnh Công nghiệp quốc phòng NATO tại Hague, bà Ursula von der Leyen đã cho rằng EU cần xây dựng “nhiều cầu nối hơn” giữa các lĩnh vực nghiên cứu quân sự và dân sự. “Rất nhiều thành phần công nghệ tối quan trọng trong thế kỷ 21 là công nghệ lưỡng dụng: chip, các dịch vụ đám mây, các phần mềm, vệ tinh, AI… Và đó chỉ là một phần trong vô số công nghệ như vậy. Ngành công nghiệp quốc phòng của chúng ta cần tiếp cận với các công nghệ đỉnh cao qua các dự án công nghệ lưỡng dụng”.

Ủy ban châu Âu muốn ủng hộ các dự án về công nghệ lưỡng dụng thông qua Chương trình châu Âu số, bao gồm việc tiếp cận các cơ sở hạ tầng AI quy mô lớn đang được lên kế hoạch xây dựng, vốn được dành riêng cho việc huấn luyện các mô hình AI rất lớn.

Bà von der Leyen đề xuất những công cụ khác để thích ứng với việc chấp nhận công nghệ lưỡng dụng. “Chúng ta sẽ xem xét dạng hỗ trợ hiệp lực này trên mọi phương diện. Chúng ta phải kết nối tốt hơn ngành công nghiệp của chúng ta với cơ sở công nghiệp”, bà nói.

Trong tuần lễ diễn ra diễn đàn, các thành viên NATO đã đồng ý trong việc thiết lập một cái đích đầu tư mới cho quốc phòng ở mức 5% GDP, bao gồm việc tăng tỉ lệ đầu tư cho các công nghệ lõi của quốc phòng từ 2% lên 3,5%, và bổ sung 1,5% đầu tư quốc phòng và liên quan đến an ninh với cơ sở hạ tầng. Tuy vậy bà von der Leyen cũng cảnh báo “cách chúng ta đầu tư như thế nào cũng quan trọng tương đương với việc chúng ta đầu tư bao nhiêu”. Điều đó có nghĩa là hiện đại hóa các năng lực quốc phòng và tích hợp với các công nghệ mới.

Horizon Europe

Chương trình EIC Accelerator, một chương trình tài trợ dưới quyền quản lý của Horizon Europe hỗ trợ cho các công ty khởi nghiệp và doanh nghiệp vừa và nhỏ đã hỗ trợ cho nhiều công ty công nghệ có tiềm năng trở thành công nghệ lưỡng dụng, từ an ninh mạng, AI đến các loại thiết bị bay drone, và đề xuất của Ủy ban “làm minh bạch việc các công ty đó có thể được tiếp tục hỗ trợ một cách đầy đủ trong các trường hợp ứng dụng các công nghệ của mình trong lĩnh vực quốc phòng”, người phát ngôn của Ủy ban châu Âu Thomas Regnier nói với Science|Business. Tuy nhiên, ông lại không phân định rõ liệu những phần nào của chương trình Horizon Europe có thể mở ra để đón nhận các dự án công nghệ lưỡng dụng.

Cuộc tham vấn công khai vào năm ngoái cho thấy các tổ chức nghiên cứu hàn lâm đều phản đối việc tài trợ cho công nghệ lưỡng dụng ở khung chương trình tiếp theo của Horizon Europe trong khi các doanh nghiệp lại hào hứng với ý tưởng này.

Manuel Heitor, cựu Bộ trưởng Khoa học Bồ Đào Nha, thành viên nhóm chuyên gia tư vấn cho tương lai chương trình khung của Horizon Europe cho rằng, khuyến nghị về việc công nghệ lưỡng dụng vào chương trình này của bà von der Leyen “rất tích cực và có thể được xem xét một cách vô cùng cẩn trọng”.

“Tôi tin tưởng là chỉ khi có một sự kết nối các chương trình nghiên cứu khoa học, chương trình không gian và chương trình quốc phòng ở châu Âu mới cho phép có được những khoản đầu tư thêm cần thiết cho sự an ninh và tự chủ chiến lược của châu Âu”, Heitor nói với Science|Business. Không nên đặt những khoản đầu tư này vào dưới sự kiểm soát của các quy tắc đầu tư công truyền thống, ông cho biết thêm.

Vào cuối tháng sáu, nhóm chuyên gia về tác động kinh tế và xã hội của khoa học và đổi mới thuộc Ủy ban châu Âu đã xuất bản một báo cáo tóm tắt chính sách, trong đó kêu gọi công nghệ lưỡng dụng tiềm năng cần được khai thác để đảm bảo lợi nhuận tối đa cho các đầu tư vào R&D. “Trong bối cảnh địa chính trị đang thay đổi một cách nhanh chóng, năng lực điều phối, đầu tư và điều chỉnh R&D công nghệ lưỡng dụng là điều vô cùng thiết yếu cho sự tự chủ chiến lược và sự bền vững dài hạn”, nhóm nghiên cứu viết.

“Tất nhiên, chúng tôi biết thời gian đang thay đổi và các biên giới giữa chính trị, công nghệ lưỡng dụng và quân sự đang phai nhạt dần”, Kurt Deketelaere, Tổng thư ký của Liên minh Các trường ĐH Nghiên cứu châu Âu (LERU) nói.

Tuy nhiên, LERU lập luận rằng việc thực hiện các đề xuất trong báo cáo của Heitor để phân biệt giữa nghiên cứu quốc phòng và các nghiên cứu khác, bao gồm cả công nghệ lưỡng dụng, có thể sẽ là “thiển cận”. Nếu đây là kế hoạch của Ủy ban châu Âu, nhóm vận động chính sách muốn có một cuộc thảo luận về sự an toàn, như đánh giá rủi ro sử dụng sai mục đích của nghiên cứu có tiềm năng ứng dụng trong quốc phòng.

Khoảng trống tài trợ

Trong bài phát biểu của mình, bà von der Leyen đã nhấn mạnh vào tầm quan trọng của việc khắc phục khoảng trống tài trợ nhằm thúc đẩy các công ty khởi nghiệp công nghệ của châu Âu chuyển ra ngoài lục địa già để chuẩn bị cho pha phát triển tiếp theo, kể cả với công nghệ quốc phòng.

“Kể từ khi bắt đầu xung đột ở Ukraine, lượng đầu tư vào các công ty khởi nghiệp công nghệ quốc phòng của châu Âu đã tăng lên 500%. Tuy nhiên chúng ta vẫn còn thiếu tài trợ cho giai đoạn then chốt, từ các start-up đến các công ty nâng cấp quy mô”, bà nói. “Chúng ta cần nhận diện những công ty kỳ lân tiềm năng một cách chủ động và mở các kênh để hướng những dòng đầu tư nhiều hơn về họ, kể cả các nhà đầu tư công lẫn tư”.

Hiệp hội các ngành Công nghiệp hàng không, an ninh và quốc phòng châu Âu rất vui mừng trước trọng tâm của Ủy ban châu Âu về việc mở rộng tài trợ và bắc cầu qua khoảng trống giữa các công ty quốc phòng quy mô lớn và các công ty khởi nghiệp. “Mặc dù các công ty khởi nghiệp nắm những đổi mới sáng tạo công nghệ tiềm năng đáng kể, họ cũng cần phải đạt được các tiêu chuẩn về chất lượng và an toàn của NATO”, một phát ngôn viên nói với Science|Business.

Và giải pháp mà nhóm tư vấn công nghiệp đề xuất là thành lập nhóm “các nhà đầu tư mạo hiểm” riêng trong lĩnh vực quốc phòng khác với các nhà đầu tư mạo hiểm truyền thống. Họ sẽ giúp thiết lập các công ty mới từ ý tưởng công nghệ đến thương mại hóa. Họ cũng sẽ hỗ trợ các công ty khởi nghiệp nguồn lực, chuyên gia và cơ sở hạ tầng, đồng thời giúp họ đạt được các tiêu chuẩn an toàn và cung cấp một cây cầu nối với các tổ chức đầu tư mạo hiểm và tài chính.

Những gì diễn ra ở diễn đàn thượng đỉnh cũng thấy các bộ trưởng quốc phòng chấp thuận nhanh chóng kế hoạch hành động của NATO hướng đến mục tiêu gia tốc sự tích hợp các công nghệ quốc phòng mới, bao gồm cả mua sắm nhanh và các cơ hội thử nghiệm mới.

Nguồn: Sciencebusiness