G7 hợp tác thúc đẩy AI và công nghệ lượng tử

Trong tuyên bố tại cuộc họp G7 vào tháng 6/2025 tại Kananaskis, Canada, các nhà lãnh đạo của Mỹ, Canada, Pháp, Nhật Bản, Đức, Ý và Vương quốc Anh đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của trí tuệ nhân tạo và công nghệ lượng tử trong tương lai gần và ban hành một loạt các cam kết thỏa thuận hợp tác cho cả hai công nghệ này.

Trong tuyên bố mới, nhóm G7 đã đưa ra quan điểm lạc quan về trí tuệ nhân tạo (AI), nhấn mạnh rằng công nghệ này có thể hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và tiết kiệm chi phí cho khu vực công. Quan điểm này mang tính tích cực hơn so với cảnh báo được đưa ra vào cuối năm 2023, khi công nghệ này được cho là có thể gây ra “những tổn hại nghiêm trọng, thậm chí thảm khốc” nếu vượt khỏi tầm kiểm soát của con người.

Các kế hoạch của G7 đối với lĩnh vực AI bắt đầu với mục tiêu sử dụng công nghệ này vì lợi ích công cộng - thông qua việc để con người tham gia vào quá trình này - một cách tiếp cận đã được ủng hộ tại Mỹ - và lý tưởng nhất là đảm bảo các hệ thống AI được thiết kế và triển khai một cách có trách nhiệm.

Các quốc gia thành viên cũng đã thảo luận về những yêu cầu mà AI sẽ đặt ra đối với các trung tâm dữ liệu và điều đó sẽ ảnh hưởng đến việc sản xuất năng lượng trên toàn cầu. G7 thừa nhận rằng các quốc gia đang phát triển có nguy cơ bị bỏ lại phía sau trong cuộc đua toàn cầu giành vị thế dẫn đầu về AI.

“Để hiện thực hóa đầy đủ tiềm năng của AI đối với cộng đồng và các đối tác của chúng tôi, chúng tôi cam kết: Hợp tác để đẩy nhanh việc áp dụng AI trong khu vực công nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ công cho cả người dân và doanh nghiệp, đồng thời tăng hiệu quả của chính phủ trong khi vẫn tôn trọng quyền con người và quyền riêng tư, cũng như thúc đẩy tính minh bạch, công bằng và trách nhiệm giải trình”, thỏa thuận nêu rõ.

G7 dự định bắt đầu nỗ lực này từ nội bộ sau khi công bố một loạt sáng kiến AI mới trong nội khối. Cụ thể, G7 cho biết sẽ thành lập AI của chính phủ G7 (G7 GovAI Grand Challenge) và Mạng lưới AI G7 - hay GAIN - sẽ đóng vai trò như một kênh nhằm xác định, phát triển và triển khai các giải pháp AI trong chính phủ mang lại lợi ích cho cộng đồng.

Thỏa thuận về AI của G7 cũng hướng tới việc đảm bảo cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ phát triển trong lĩnh vực này. Nhóm G7 cho biết họ có ý định thúc đẩy hỗ trợ thương mại hóa ở cấp độ hạ tầng và tập trung vào việc phát triển các trường hợp ứng dụng thực tiễn nhằm giúp các công ty nhỏ hơn có thể cạnh tranh. Phát triển nguồn nhân lực và các chương trình trao đổi cũng sẽ là một phần trong nỗ lực thúc đẩy việc áp dụng và phát triển AI.

“Chúng tôi có ý định mở rộng các chương trình trao đổi nhân tài xuyên biên giới giữa các nước G7 nhằm kết nối chuyên môn về AI với các doanh nghiệp - bao gồm cả doanh nghiệp vừa và nhỏ - để đẩy nhanh việc ứng dụng công nghệ và xây dựng lực lượng lao động sẵn sàng cho tương lai”, tuyên bố cho biết.

Nhóm G7 cũng cho biết sẽ mở rộng quan hệ đối tác cùng có lợi với các thị trường mới nổi và các đối tác là các nước đang phát triển để tăng cường khả năng tiếp cận AI cho mọi người. “Chúng tôi sẽ tận dụng công nghệ AI đáng tin cậy và an toàn để thúc đẩy tăng trưởng và hỗ trợ các đối tác giải quyết những thách thức riêng biệt mà họ đang đối mặt. Để làm được điều đó, chúng tôi sẽ huy động chuyên môn, nguồn lực và mạng lưới chung nhằm thu hẹp khoảng cách về hạ tầng và năng lực AI, đầu tư vào các sáng kiến đổi mới ứng dụng AI do địa phương dẫn dắt, và tự nguyện hợp tác với các trường đại học địa phương để chia sẻ tri thức cũng như tạo điều kiện tiếp cận AI trên cơ sở các điều khoản được hai bên đồng thuận”, thỏa thuận cho biết.

Cụ thể, nhóm G7 sẽ điều phối các nỗ lực thông qua các sáng kiến như AI vì Phát triển, Trung tâm AI cho Phát triển Bền vững, Current AI, FAIR Forward, Nhóm bạn bè của Tiến trình AI Hiroshima, AI vì Lợi ích Cộng đồng, cùng nhiều chương trình khác. Các thành viên G7 quan tâm cũng có kế hoạch tăng cường hợp tác trong khuôn khổ Hợp tác tài trợ AI cho phát triển.

Các mục tiêu của G7 trong việc thúc đẩy đổi mới và đột phá trong phát triển công nghệ lượng tử cũng tương tự. Các nhà lãnh đạo đã nhất trí đưa các quốc gia, cộng đồng và nhóm dân cư vốn bị gạt ra bên lề lịch sử vào quá trình mở rộng ngành công nghiệp lượng tử non trẻ, đồng thời phát triển các công nghệ lượng tử mới nổi một cách có trách nhiệm.

Các thỏa thuận bao gồm việc thành lập Nhóm Công tác Chung mới của G7 về Công nghệ Lượng tử, trong đó sẽ có sự tham gia của các chuyên gia từ ngành công nghiệp và giới học thuật cùng với các quan chức chính phủ, nhằm cố vấn về chính sách và các nỗ lực thương mại hóa.

“Những đột phá lớn trong nghiên cứu và phát triển (R&D) trong thập kỷ qua đồng nghĩa với việc các công nghệ này hiện đã sẵn sàng để tạo ra lợi ích kinh tế và xã hội”, nhóm G7 cho biết, mặc dù chúng cũng có thể “gây ra những tác động sâu rộng đối với an ninh quốc gia và quốc tế, do khả năng tạo ra các năng lực phòng thủ mới và đe dọa các hệ thống bảo vệ dữ liệu hiện tại”.

G7 cho biết họ mong muốn xây dựng một “hệ sinh thái đáng tin cậy giữa các đối tác cùng chí hướng” trong lĩnh vực lượng tử và tập trung vào việc “ngăn chặn rò rỉ các công nghệ nhạy cảm.”

Mặc dù Trung Quốc không được nhắc đến một cách trực tiếp, điều này có thể được hiểu là một ẩn ý cho thấy G7 hy vọng có thể duy trì lợi thế nào đó trước Bắc Kinh. Trong nhiều năm qua, một số nước đã xây dựng một liên minh về công nghệ lượng tử mà không bao gồm Trung Quốc.

G7 cũng cam kết thúc đẩy thêm các “chương trình trao đổi quốc tế giữa giới học thuật và ngành công nghiệp”. Trong đó nêu rõ: “Chúng tôi thừa nhận rằng để đạt được tiềm năng đầy đủ của công nghệ lượng tử sẽ đòi hỏi sự hợp tác quốc tế giữa các chính phủ, nhà nghiên cứu và ngành công nghiệp để huy động đầu tư và tối ưu hóa nguồn lực; thúc đẩy nghiên cứu và thương mại hóa; đảm bảo chuỗi cung ứng; tạo điều kiện tiếp cận cơ sở hạ tầng, nhân tài và thị trường; liên kết việc áp dụng với các lợi ích và giá trị chung; và tạo ra một hệ sinh thái đáng tin cậy để quản lý rủi ro và phát huy sự đổi mới”.

Bài đăng KH&PT số 1350 (số 26/2025)