Không có trở ngại nào cho việc xây dựng một nhà máy điện hạt nhân ở VN

Ông Andrey Stankevich - đại diện Rosatom tại Việt Nam. Ảnh: Nguyễn Hoàng

Việt Nam có thể chọn công nghệ AES-2006 theo phương án St. Peterburg thiết kế cho nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Rosatom cũng đã trình báo cáo nghiên cứu khả thi (F/S). Giả định phía Việt Nam sớm quyết định thời điểm xây nhà máy điện hạt nhân đầu tiên, theo ông với tiến độ chuẩn bị như hiện nay, có kịp để năm 2019 đổ mẻ bêtông đầu tiên?

Thực ra về tiến độ những bước đầu tiên của dự án Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 1, hai bên (chủ đầu tư EVN và Tổng Công ty ASEViệt Nam - thuộc Tập đoàn Năng lượng hạt nhânNga - Rosatom) đã thống nhất trong một thoả thuận khung hồi cuối tháng 7/2015. Tiến độ các bước đầu tiên phụ thuộc rất nhiều vào việc thẩm định và phê duyệt F/S của nhà máy.

Hiện nay, tài liệu khả thi đã được các cơ quan chức năng của Việt Nam tổ chức thẩm định ở cấp bộ và hội đồng thẩm định cấp nhà nước. Hi vọng trong 6 tháng đầu năm 2016 sẽ hoàn thành việc thẩm định và Chính phủ Việt Nam sẽ phê duyệt khả thi. Điều này rất quan trọng, bởi sau đấy chủ đầu tư và tổng thầu sẽ ký một hợp đồng liên quan đến thiết kế kỹ thuật của nhà máy theo phiên bản đã chọn trong khả thi. Việc thiết kế kỹ thuật sẽ tiến hành trong khoảng 1,5-2 năm, tuỳ thuộc vào khối lượng công việc. Cùng với đó, hai bên sẽ cùng chuẩn bị hồ sơ xin phép sử dụng. Việc này theo kinh nghiệm quốc tế cũng chiếm khoảng 1,5-2 năm. Như vậy, nếu cuối năm 2016 hai bên ký hợp đồng thiết kế kỹ thuật thì 2018-2019 là hai năm chúng ta phải dành cho việc thiết kế kỹ thuật và xin giấy phép xây dựng - ở đây là cho phép đổ mẻ bêtông đầu tiên vào nền móng của nhà máy điện hạt nhân. Theo tiến trình này, cuối năm 2019, chúng ta có khả năng tiến hành đổ mẻ bêtông đầu tiên.

Theo ông, sự khác biệt giữa công nghệ AES 2006 với AES 91 - loại đã xây ở Trung Quốc là gì?

AES 2006 với lò phản ứng V491 là sự phát triển của phiên bản thiết kế AES 91 từng xây dựng tại Trung Quốc. Ở phiên bản AES 2006, công suất được cải tiến, nâng lên 100-120MW. Tất nhiên, lò, bình sinh hơi, các máy bơm tuần hoàn, tuabin… đều đã được cải tiến cho phù hợp với công suất mới. Một tiến bộ nữa ở các hệ thống an toàn của phiên bản 2006 là lò V491 được mở rộng hơn, nâng cấp hơn, phong phú hơn, kết hợp nhiều hệ thống dựa trên nguyên tắc thụ động cũng như nguyên tắc chủ động. Do vậy, nếu nhà máy điện hạt nhân với phiên bản thiết kế là AES 91 được đánh giá là thế hệ 3 thì phiên bản thiết kế 2006 theo tiêu chuẩn đánh giá của thế giới là thế hệ 3+ và đấy là lò phản ứng hiện đại nhất.

Công nghệ hiện đại phải phù hợp với điều kiện thực tế. Theo ông, điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của Việt Nam sẽ tác động như thế nào đến vận hành AES 2006?

Không có trở ngại nào cho việc xây một nhà máy điện hạt nhân theo phiên bản thiết kế 2006 ở Việt Nam, xét về mọi mặt. Khí hậu nhiệt đới ở Việt Nam có phần khắc nghiệt hơn so với khí hậu ôn hoà ở Nga, song tác động không đáng kể đến công suất phát điện của nhà máy. Cạnh đó, thiết bị của Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 1 được chế tạo theo các tiêu chuẩn phù hợp điều kiện khí hậu nhiệt đới nên cũng không ảnh hưởng đến giá cả thiết bị.

Trong khuôn khổ dự án Ninh Thuận 1, các công trình cơ bản sẽ chủ yếu sử dụng các nguyên vật liệu của Việt Nam như ximăng, gạch, cát, thép xây dựng… Do đó, với phần xây dựng cơ bản, chúng tôi sẽ mời các đơn vị xây dựng của Việt Nam làm phụ thầu. Họ có đủ kinh nghiệm, nhân lực, máy móc thiết bị để thực hiện dự án này.

Trong điều kiện của Việt Nam, việc áp dụng công nghệ AES 2006, nếu tính tỷ lệ phải chi phí thêm hoặc giảm hiệu quả như ông vừa nói, sẽ tác động như thế nào đến giá thành của nhà máy ?

Tất nhiên có những tác động mạnh từ nhiều yếu tố đến giá thành của nhà máy. Giá thành của nhà máy còn phụ thuộc vào thời điểm chúng ta bắt đầu xây dựng, bởi vì việc mua sắm thiết bị cho nhà máy điện hạt nhân phải đi trước 1-2 năm trước khi xây dựng. Công việc xây dựng cũng diễn ra trong 5-6 năm chứ không phải vài tháng. Cho nên, tại thời điểm đó, tỷ giá giữa VNĐ với USD Mỹ và giữa USD Mỹ với đồng rúp của Nga cũng thay đổi.

Để lường trước điều này, trong quá trình thiết kế kỹ thuật, chúng tôi đã dự kiến tổng chi phí của nhà máy. Nó được xây dựng dựa trên cơ sở khối lượng công việc, vật chất phải được sử dụng vào những giá điển hình tại lúc đang xây dựng nhà máy. Nó cho phép chúng ta thấy được bức tranh về tổng chi phí của một nhà máy.

Theo đánh giá của cá nhân ông, việc lựa chọn phiên bản này Việt Nam được hưởng lợi gì?

Khi lựa chọn một phiên bản mới nhất, lợi ích trước tiên chúng ta thấy là ở phiên bản này mức độ an toàn cao hơn nhiều so với phiên bản thế hệ trước. Đấy là lợi ích “vô hình” nhưng phải có để chúng ta yên tâm trong việc vận hành. Thứ hai, công suất của nhà máy này lớn hơn 5-10% so với phiên bản cũ. Thứ ba, một lợi ích cũng tương đối vô hình đó là sự trao đổi kinh nghiệm giữa các nhà máy sử dụng phiên bản 2006. Do vậy, kinh nghiệm vận hành sẽ tập trung không chỉ ở Việt Nam mà còn ở các nhà máy khác nữa. Bên cạnh đó, chúng ta cũng có ưu thế mua sắm các phụ tùng thay thế.