Sáng 20/7, kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XIV đã trọng thể khai mạc. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng; Chủ tịch nước Trần Đại Quang; Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc; Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân… cùng các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đại diện các bộ, ban ngành Trung ương, tổ chức quốc tế cùng toàn thể các đại biểu Quốc hội dự phiên khai mạc. Về phía Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ trưởng Chu Ngọc Anh đã tham dự phiên khai mạc.
Sau phần phát biểu khai mạc của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân và Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân đã trình bày báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và nhân dân trong cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016-2021.
Theo đó, liên quan đến vấn đề quản lý tài nguyên khoáng sản, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu, cử tri và nhân dân phản ánh tình trạng ô nhiễm môi trường và suy kiệt tài nguyên thiên nhiên ngày càng nghiêm trọng do hoạt động sản xuất công nghiệp, khai thác khoáng sản và các làng nghề gây ra, đe dọa trực tiếp sự phát triển bền vững của đất nước, các địa phương và khu dân cư, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe nhân dân và cả thế hệ tương lai.
Việc Công ty TNHH Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (Công ty Formosa) che giấu việc xả thải gây ô nhiễm môi trường và gây hậu quả nghiêm trọng về nhiều mặt ở 4 tỉnh ven biển miền Trung đã gây nhiều bất bình và bức xúc trong nhân dân và công luận.
"Cử tri và nhân dân hoan nghênh Chính phủ đã chỉ đạo xác minh, kết luận và công bố công khai nguyên nhân hải sản chết hàng loạt và
chỉ rõ Công ty Formosa đã vi phạm pháp luật về đầu tư và bảo vệ môi trường, vì vậy đã gây ra sự cố môi trường biển chưa từng có ở Việt Nam. Cử tri và nhân dân đề nghị Chính phủ, chính quyền địa phương tiếp tục có các giải pháp tích cực, cụ thể để giải quyết hậu quả trước mắt và lâu dài, bảo vệ môi trường, bảo đảm cuộc sống của người dân và sự phát triển của địa phương; giám sát Công ty Formosa thực hiện đầy đủ các cam kết, đồng thời chỉ đạo rà soát việc thực thi các quy định pháp luật về cấp phép đầu tư, đánh giá tác động môi trường, quản lý và giám sát hoạt động của các doanh nghiệp" - ông Nguyễn Thiện Nhân nêu rõ.
Theo đó cử tri và nhân dân cũng yêu cầu làm rõ trách nhiệm và xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân đã buông lỏng trách nhiệm quản lý nhà nước về đầu tư và bảo vệ môi trường.
Liên quan đến sự cố môi trường nghiêm trọng trên đã làm hải sản chết bất thường, gây thiệt hại lớn về kinh tế - xã hội, hủy hoại môi trường biển, ảnh hưởng đến đời sống người dân, ảnh hưởng tới an ninh, trật tự xã hội, trước đó lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã quyết liệt chỉ đạo triển khai kịp thời các biện pháp hỗ trợ ổn định cuộc sống của người dân vùng bị thiệt hại và tập trung chỉ đạo giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội; bước đầu đánh giá thiệt hại về kinh tế, xã hội, môi trường. Đồng thời, cũng chỉ đạo các bộ, ngành, các cơ quan khoa học,
trên tinh thần thận trọng, khoa học, chính xác, khách quan và đúng pháp luật, xác định, làm rõ nguyên nhân và đối tượng gây ra sự cố để có giải pháp xử lý.
Cụ thể,
Bộ Khoa học và Công nghệ đã chủ trì, phối hợp với
Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam, các bộ, ngành liên quan, huy động trên 100 chuyên gia, các nhà khoa học đầu ngành của 30 cơ quan trong và ngoài nước, tổ chức thu thập dữ liệu, có sự phản biện độc lập của các chuyên gia quốc tế, đã xác định nguồn thải lớn nhất xuất phát từ khu vực Vũng Áng (Hà Tĩnh), có chứa độc tố như phenol, xyanual, hydoxit sắt 2, tạo thành một dạng phức hợp theo dòng hải lưu di chuyển theo hướng Bắc - Nam từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế là nguyên nhân làm hải sản và sinh vật biển chết hàng loạt, nhất là ở tầng đáy biển.
Qua thẩm định kỹ lưỡng, tham vấn các nhà khoa học trong nước, quốc tế và đã đi đến kết luận: Những vi phạm và sự cố trong quá trình thi công, vận hành thử nghiệm tổ hợp nhà máy Công ty Formosa Hà Tĩnh là nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường biển nghiêm trọng, làm hải sản chết bất thường tại 4 tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên - Huế.
Nguyên nhân này sau đó được công bố công khai tại cuộc họp báo chuyên đề của Chính phủ tổ chức chiều 30/6. Tại cuộc họp báo này,
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh cho biết, các nhà khoa học đã vào cuộc với những nỗ lực và cố gắng cao nhất, không kể ngày đêm trong suốt thời gian qua. Quá trình này được tiếp cận bằng nhiều phương pháp khoa học khác nhau, huy động tất cả các lực lượng trong đó mở rộng cả các chuyên gia khoa học nước ngoài. Những khó khăn trong việc xác định nguyên nhân là phải thực sự tìm kiếm các dấu vết ngay tại thực địa, dưới đáy biển, cùng với đó là phân tích hồi tố các yếu tố thực địa ban đầu.
Theo Bộ trưởng Chu Ngọc Anh, với sự hỗ trợ quý báu của các nhà khoa học và chuyên gia quốc tế đến từ các quốc gia như Nhật, Pháp, Đức, Isarel, Mỹ đã bổ sung các dữ liệu cùng các nhà khoa học Việt Nam đối chứng, phân tích so sánh, đánh giá các chỉ tiêu. Thông qua đó, chúng ta có được căn cứ khoa học với đầy đủ độ tin cậy, tính khách quan và thuyết phục cao nhất được các nhà khoa học trong nước và quốc tế thừa nhận.