Rau sam là loại rau dại mọc tự nhiên và thường được dùng để chiến biến món ăn. Tuy nhiên, ít ai biết rằng nó còn là một vị thuốc quý trị được nhiều bệnh.

Rau sam có danh pháp khoa học là Portulaca oleracea. Đây là loài cây sống một năm, thân mọng nước trong họ Rau sam (Portulacaceae), có thể cao tới 40 cm. Nó có nguồn gốc từ Ấn Độ và Trung Đông.

Tuy được gọi là rau nhưng thường thì người ta chỉ coi nó như là cỏ dại, chỉ dùng nó như là một loại rau ăn lá rất hạn chế. Nó có vị hơi chua và mặn. Nó có thể dùng tươi trong xà lách hay luộc, nấu tương tự như rau bi na. Do các chất nhầy mà nó chứa nên nó cũng được coi là thích hợp cho một số món súp hay thịt hầm. Thổ dân Australia dùng hạt của nó làm một loại bánh mì.

Cây rau sam. Ảnh minh họa.
Cây rau sam. Ảnh minh họa.

Rau sam chứa nhiều các axít béo omega-3 hơn các loại rau ăn lá khác. Nó là một trong số rất ít các loài cây có chứa EPA omega-3 chuỗi dài. Nó cũng chứa nhiều loại vitamin (chủ yếu là vitamin C và một số vitamin B cùng các carotenoit), cũng như các chất khoáng dinh dưỡng như magiê, canxi, kali và sắt.

Trong rau sam còn có hai loại betalain ancaloit, là các betacyanin màu đỏ (trong thân cây màu hồng/đỏ) và các betaxanthin màu vàng (trong các hoa và những phần màu vàng của lá). Cả hai loại ancaloit này đều là các chất chống ôxi hóa tiềm năng và người ta cũng phát hiện ra các tính chất chống đột biến gen trong các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm.

Đây là loại cây mọc dại ở tự nhiên.
Đây là loại cây mọc dại ở tự nhiên.

Dưới đây là một số bài thuốc chữa bệnh từ rau sam:

Phòng cảm nắng, say nắng

Cách dùng: Rau sam sau khi hái về rửa sạch, dùng rau sam để ăn sam thay rau sống hoặc luộc, nấu canh hàng ngày.

Làm lành vết thương

Lá tươi của cây rau sam đắp vào vết thương giúp đẩy nhanh tiến trình kéo da non trên vết thương (theo nghiên cứu được thực hiện tại khoa Dược, Đại học Jordan).

Cách dùng: Rửa sạch lá rau sam sau đó giã nhỏ đắp vào vết thương trong 7 ngày (lưu ý, mỗi ngày thay lá một lần).

Loại rau này còn có tác dụng chống lão hóa rất tốt. Ảnh minh họa.
Loại rau này còn có tác dụng chống lão hóa rất tốt. Ảnh minh họa.

Diệt khuẩn

Chất P. Oleracea có tác dụng diệt được các loại vi khuẩn như Shigella (gây bệnh lỵ), Salmonella typhi (gây bệnh thương hàn), Staphylococcus aureus (tụ cầu vàng thường gây mụn nhọt) và tiêu diệt một số nấm gây bệnh.

Cách dùng: Rửa sạch rau sam (cho vào ít muối) giã lấy nước uống hàng ngày. Xào rau sam với thịt hoặc nấu canh rau sam.

Diệt giun móc

Cách dùng: Các loại thuốc nước hoặc thuốc viên (bào chế từ chiết xuất P. Oleracea) có tác dụng trừ giun móc. Ngoài ra có thể dùng rau sam bằng cách đun lấy nước, xay hoặc giã nhỏ lấy nước cốt uống (lưu ý: Cho một chút muối vào nước cốt rau sam).

Chống lão hóa

Các chất dinh dưỡng, acid béo không no và chất chống oxy hóa có tác dụng chống lão hóa trên cơ thể con người.

Cách dùng: Sử dụng rau sam để luộc chấm nước mắm, xào thịt hoặc nấu canh. Nên ăn nhiều vào rau sam vào mùa nóng (tháng 5,6,7).

Rau sam có tác dụng diệt giun móc. Ảnh minh họa.
Rau sam có tác dụng diệt giun móc. Ảnh minh họa.

Kích thích sự co thắt cơ tử cung

Chiết xuất P. Oleracea có tác dụng kích thích sự co thắt cơ tử cung.

Hỗ trợ điều trị tiểu đường

Rau sam được sử dụng chữa bí tiểu và đau do co thắt đường tiết niệu.

Cách dùng: Đun sôi rau sam (khoảng 25g trong 4 lít nước) trong 30 phút sau đó gạn lấy nước, uống thay nước trà. Sử dụng trong 30 ngày sau đó ngừng một tuần lại uống tiếp.

Nó còn có tác dụng hỗ trợ điều trị bênh goute. Ảnh minh họa.
Nó còn có tác dụng hỗ trợ điều trị bênh goute. Ảnh minh họa.

Hỗ trợ trong điều trị bệnh g
oute

Rau sam có tác dụng chống viêm và thải acid uric ra khỏi cơ thể theo đường tiểu (acid uric đọng lại ở các khớp ngón chân gây ra bệnh goute).

Cách dùng: Đun sôi rau sam (khoảng 20 phút). Dùng uống thay nước lọc. Sử dụng liên tục trong 1 tháng, kết hợp dùng thuốc điều trị goute.

Phòng ngừa bệnh tim mạch

Hàm lượng kali và acid omega-3 trong rau sam tương đối cao, giúp điều hòa cholesterol trong máu, làm tăng sức bền của thành mạch, giúp huyết áp ổn định.

Cách dùng: Sử dụng nước rau sam (đã đun sôi) để uống trong vòng 1 tuần. Nấu canh rau sam, xào rau sam với thịt nạc ăn với cơm cũng rất tốt (canh rau sam có vị chua, mát rất bổ dưỡng).