Các nhà khoa học đã được chính phủ Burkina Faso cấp phép thả loại muỗi biến đổi gene ra ngoài môi trường trong năm nay và năm tới. Quyết định này là một bước tiến quan trong nỗ lực loại bỏ bệnh sốt rét ở châu Phi bằng kỹ thuật y sinh.

Chuyên viên y tế phun thuốc diệt muỗi tại một ngôi nhà ở Mamadou Bele (Bana). Ảnh: Statnews

Chuyên viên y tế phun thuốc diệt muỗi tại một ngôi nhà ở Mamadou Bele (Bana). Ảnh: Statnews

Đây là lần đầu tiên một loài động vật biến đổi gene được thả ra ngoài môi trường châu Phi. Các nhà nghiên cứu hi vọng hành động này sẽ cải thiện nhận thức của cộng đồng về công trình nghiên cứu, đồng thời củng cố niềm tin của giới chức địa phương vào khoa học, tạo điều kiện cho các đợt giải phóng tiếp theo.

Các nhóm nghiên cứu ở ba nước Châu Phi bao gồm Burkina Faso, Mali và Uganda, đang trong bước đầu chuẩn bị giải phóng loài muỗi “vận chuyển gene” mang một loại biến dị có tác dụng làm suy giảm đáng kể số lượng quần thể muỗi một cách nhanh chóng. Các cá thể muỗi như vậy đã được thả ra ở Brazil và trên đảo Cayman, dù động vật biến đổi gene chưa bao giờ được cho ra môi trường hoang dã trước đó.

Để dự án được thực hiện thành công ở châu Phi, ngoài yếu tố khoa học, các nhà khoa học cần duy trì được hoạt động ở các phòng thí nghiệm và có sự chấp thuận của người dân địa phương cũng như pháp luật nước sở tại. Theo ông Philip Welkhoff, giám đốc quản lý vấn đề sốt rét của Quỹ Bill và Melinda Gates - nhà tài trợ 70 triệu USD cho dự án, quỹ đang xem xét các vấn đề và sẽ bỏ qua những ấn đề kém quan trọng hơn yếu tố khoa học trong suốt dự án.

Cơ quan an toàn sinh học quốc gia Burkina Faso đã cấp phép một cách công khai cho các nhà khoa học giải phóng tối đa 10,000 cá thể muỗi biến đổi gene. Không giống với loại muỗi “vận chuyển gene”, loại muỗi được thả ra ở Burkina Faso không nhằm mục đích làm suy thoái quần thể muỗi về lâu dài. Thay vào đó, phần lớn số muỗi được thả ra sẽ là các con đực bị triệt sản, số con cái chỉ chiếm 1% tổng số. Chỉ duy nhất muỗi cái có khả năng đốt, nhưng người bị đốt sẽ không bị nhiễm các đặc điểm di truyền qua biến đổi gene của chúng. Tuy nhiên, vì muỗi biến đổi gene yếu hơn loài muỗi ngoài tự nhiên rất nhiều nên chúng sẽ chết hết trong một vài tháng sau khi thả.

Các nhà khoa học dự định thả muỗi ở làng Bana nằm ở phía tây Burkina Faso, gần phòng thí nghiệm họ đang hoạt động. Dân cư ở làng Bana và các làng lân cận đã được thông báo về quyết định của chính phủ và không ai tỏ ra lo lắng về dự án cả.