Thoát nước ngay bằng bơm ly tâm
Theo ông Nguyễn Kiệt - Trưởng phòng Dự báo, Đài Khí tượng - Thuỷ văn khu vực Nam Bộ, đợt triều cường giữa tháng 12 này được dự báo là có mực nước cao. Mực nước tại trạm Phú An (sông Sài Gòn) ngày 13/12 tới sẽ vượt mức báo động III với độ cao từ 1,55-1,6m.
Đây là mức nước vẫn gây tình trạng ngập nặng ở TPHCM. Kết hợp với gió mùa đông bắc, đợt triều cường giữa tháng 1, tháng 2/2017 tại trạm Phú An được dự báo là có thể xấp xỉ hoặc cao hơn mức báo động III.
Nhiều người dân phải lội nước, dắt xe, vật lộn giữa trời mưa to gió lớn ở TPHCM.
Ảnh: An Đàm
Trước tình trạng hễ mưa to là ngập, hễ triều cường là ngập, nhiều người dân TPHCM đặt hy vọng vào giải pháp thoát nước nhanh mà UBND thành phố đã chấp nhận thí điểm sau trận mưa lịch sử 40 năm mới có một lần xảy ra ngày 26/9. Đó là phương án gắn máy bơm ly tâm vào cống thoát nước trên đường Nguyễn Hữu Cảnh, do Tập đoàn công nghiệp Quang Trung đề xuất.
Ông Nguyễn Tăng Cường - Tổng Giám đốc Quang Trung - cho biết: “Với giải pháp này, chỉ cần đặt máy bơm ly tâm tại một số vị trí mà không cần vớt rác, đào đường, lắp cống mới”. Theo đó, hệ thống bơm hút công suất lớn được đặt tại các cửa xả nước tiếp giáp với sông sẽ tự động hút nước và các loại rác như cành cây, que, lá, giẻ rách, tóc, đá nhỏ (nặng dưới 0,2kg). Rác sẽ được bộ lọc tách ra, được xe chuyên dụng mang đến nơi thu gom.
Hệ thống bơm ly tâm chống ngập của Tập đoàn Quang Trung.
“Hệ thống bơm công suất 96.000m3/h sẽ bơm và hút nước từ chỗ thấp lên chỗ cao, sử dụng trực tiếp hệ thống đường cống có sẵn của thành phố, có thể đẩy nước xa tới 10.000m, độ cao trên 5m về một hướng mà nước không bị giội ngược lại do được trang bị van một chiều. Vì thế, khi mực nước sông cao hơn mực nước cống thoát, van bơm đẩy nước ra sông, không cho nước sông chảy ngược vào cống” - ông Cường giải thích.
Theo ông, hệ thống này phù hợp với những nơi có cốt nền thấp. Máy nổ chạy bằng dầu diesel nên không có nguy cơ rò điện khi vận hành trong môi trường nước. Do đặt ở nơi cuối cùng của cửa xả tiếp giáp với cống, việc bơm hút này không ảnh hưởng nhiều đến hoạt động chung của thành phố, giảm từ 60-70% chi phí nạo vét và thông cống.
Chỉ là giải pháp tình thế
Đánh giá giải pháp chống ngập bằng bơm ly tâm, TS Phạm Sanh - chuyên gia quy hoạch đô thị - cho rằng hệ thống chỉ hiệu quả nếu chống ngập tạm thời. Với bài toàn lâu dài thì cần quy hoạch lại hệ thống cống trong toàn thành phố.
“Không nơi nào trên thế giới dùng bơm để thoát nước trong hàng chục năm. Bơm chỉ dùng trong các trường hợp bất khả kháng như chỗ trũng chưa kịp làm đê, lũ về quá nhanh, lượng mưa quá lớn, hay khu vực mới phát triển chưa xây dựng hệ thống cống hoàn chỉnh để thoát nước” - ông Sanh nói.
Chuyên gia này cũng lưu ý, việc dùng bơm trong cả mùa mưa sẽ rất tốn nhiên liệu. Do phải tiếp xúc với hệ thống nước bẩn và nhiều rác nên máy sẽ rất nhanh hỏng.
Biểu đồ số lần triều cường vượt mức báo động III tại trạm Phú An, TPHCM.
TS Nguyễn Bách Phúc - Chủ tịch Hội Tư vấn khoa học, công nghệ và quản lý TPHCM - nêu vài thách thức mà giải pháp trên phải đối mặt: “Vùng ngập cục bộ thường trũng, mặt đất xung quanh cao hơn, nước mưa không thoát được nên dồn vào chỗ trũng này. Nếu dùng máy bơm thì bài toán cần giải quyết là xả nước đi đâu? Nếu dẫn vào các kênh, rạch hoặc tới miệng cống gần đó thì phải tính miệng cống ở đâu. Vì ở TPHCM, khoảng cách từ vùng trũng cục bộ đến kênh, rạch thường xa, cống thì hay bị tắc vì rác thải”.
TS Ngô Hoàng Văn - Hội Nước và Môi trường TPHCM - thì nói thẳng: “Thoát nước cưỡng bức với những trạm bơm thoát khổng lồ ở đây là phản khoa học. Công tác thoát nước mặt tại đô thị có nền cao bao giờ cũng phải ưu tiên thoát nước bằng tự chảy chứ không phải cưỡng bức bằng bơm”.
Theo ông, vấn đề cần giải quyết là tình trạng vừa nâng cao nền đô thị vừa làm cống ngăn triều do thiếu hiểu biết về mối quan hệ giữa khoa học thoát nước mặt và khoa học quy hoạch đô thị.
Cũng phủ nhận tính khả thi của phương pháp bơm ly tâm, TS Phạm Viết Thuận - Viện trưởng Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường TPHCM - cho rằng nên chú trọng việc khai thông các kênh rạch bị lấn chiếm: “Một nguyên nhân quan trọng khiến thành phố ngập ngày càng nặng là 20% số ao hồ, kênh rạch đã bị san lấp trong 40 năm qua. Với việc mất đi 3.506ha diện tích chứa nước, thành phố cũng mất khả năng chứa 25 triệu mét khối nước”.
Ngoài vấn đề kênh rạch, ông Thuận cho rằng thành phố nên dừng việc phát triển về hướng nam (gồm một phần quận 7, quận 8, huyện Nhà Bè, Bình Chánh) vì đây là nơi trữ nước của thành phố.