Vệ tinh nhỏ Pan của Sao Thổ với một vành băng giá mỏng bao xung quanh, tạo nên hình ảnh như một chiếc đĩa bay của người ngoài hành tinh.
Chiếc đĩa bay nhỏ này bay xung quanh Sao Thổ, nằm ẩn bên trong những vành đai của hành tinh này, và tàu thăm dò của NASA vừa chụp được hình ảnh ấn tượng nhất về thiên thể kỳ lạ này.
Chiếc đĩa bay này thật ra là một vệ tinh nhỏ được gọi là Pan, vừa được tàu vũ trụ Cassini của NASA chụp loạt hình rất chi tiết vào ngày 7/3 vừa qua.
Một trong những hình ảnh mới của Pan chụp bởi tàu Cassini. Ảnh: NASA/JPL-Caltech.
Khi lần đầu nhìn thấy hình ảnh của Pan, nhà khoa học Carolyn Porco làm việc tại sứ mệnh Cassini cho biết nó là hiện thân của một nghệ sĩ.
Được đặt tên theo vị thần Hy Lạp chơi sáo ở những nơi hoang dã, Pan rộng 33,8 km và được gọi là vệ tinh bị kiểm soát. Nó nằm trong khu vực vành đai A của Sao Thổ, là chiếc vành đai băng giá nằm xa nhất của hành tinh này. Khi chuyển động quanh Sao Thổ, Pan liên tục quét sạch những mảnh vỡ trong vành đai bằng cách hút những hạt bụi này và đẩy những hạt bụi khác đi, như một máy hút bụi thu nhỏ có trợ lực.
Trong thực tế, sự thiếu vắng các mảnh vỡ ở đây khiến các nhà khoa học dự đoán sự tồn tại của Pan vào đầu những năm 1980. Tuy nhiên, vệ tinh nhỏ này đã không được khám phá chính thức mãi cho đến năm 1990, khi Mark Showalter và các đồng nghiệp của mình xem xét hình ảnh từ tàu vũ trụ Voyager 2 và tìm ra vệ tinh tồn tại ở khoảng trống này.
Giờ đây, khi tàu vũ trụ Cassini lướt qua hệ thống các vệ tinh của Sao Thổ, các nhà khoa học đã có cơ hội được quan sát Pan cận cảnh. Những hình ảnh trước đây cho thấy nó là một vật thể có dạng quả óc chó.
Một góc nhìn khác cho thấy đĩa vật chất xích đạo của Pan chụp bởi tàu Cassini. Ảnh: NASA/JPL-Caltech.
Những hình ảnh gần đây cho thấy chi tiết hơn, rằng vệ tinh bị bao quanh bởi một cái đĩa, được gọi là đĩa bồi tụ xích đạo; là một lớp mỏng và mịn những hạt vật chất của vành đai được gắn chặt vào vùng xích đạo của Pan bằng lực hấp dẫn yếu ớt của nó.
“Điều này thật xa vời so với những dấu chấm vô vị mà tôi đã theo dõi vào năm 1990 qua những hình ảnh của tàu Voyager. Thật vui khi cuối cùng cũng đã nhìn được cận cảnh vệ tinh Pan”, Showalter từ Viện nghiên cứu SETI ở California, cho biết.
Trong một nghiên cứu năm 2007 được xuất bản trên Tạp chí Science, Porco đề xuất ý kiến rằng chiếc đĩa mỏng đã được hình thành từ lâu, trước khi vệ tinh hút vật chất của vành đai Sao Thổ.
“Hình dạng đặc biệt của nó như những người khác cũng nhìn thấy, được tạo ra bởi có lẽ do nó luôn quét sạch các hạt vụi từ vành đai Sao Thổ. Những vành đai này rất mỏng khi so sánh với kích cỡ của Pan, do đó các hạt bụi bồi tụ quanh xích đạo của nó”, Showalter giải thích.
Pan không chỉ là trường hợp duy nhất có hình dạng kỳ lạ, một vệ tinh nhỏ khác là Atlas, cũng mang một hình dạng tương tự với một lý do tương đương.