Cơn bão công nghệ và nhu cầu thông tin của công chúng đang trở thành động lực hướng tới hình thức truy cập miễn phí Open Access, để mọi người đều có thể đọc các bài báo khoa học mà không mất phí. Unpaywall là một trong những công cụ giúp việc đó trở thành hiện thực.

Nhóm nghiên cứu xây dựng ứng dụng Unpaywall đã sử dụng 3 phương pháp lấy mẫu khác nhau để phân tích tình trạng truy cập của 300.000 bài báo khoa học ngẫu nhiên có trên mạng internet. Họ cũng tính toán được rằng, 28% tài liệu học thuật - khoảng 19 triệu bài báo, thường gắn với một mã DOI (Digital Object Identifier) được xuất bản từ năm 1900 trở về trước hiện tại đang được công bố dưới hình thức truy cập miễn phí.

Trên thực tế là, người đọc ngày càng có xu hướng muốn đọc các tài liệu nghiên cứu mới hơn là các tài liệu cũ. Trong khi đó, người dùng tiện ích Unpaywall trên các trình duyệt web có thể đọc miễn phí 47% các bài báo, đây là một con số ấn tượng đối với những người có nhu cầu thực sự.

Các nhà nghiên cứu dự đoán rằng, nếu xu thế truy cập miễn phí không ngừng phát triển thì một tương lai mà tất cả các kiến thức khoa học và học thuật có thể được tiếp cận tự do vì lợi ích của tất cả mọi người là điều chắc chắn sẽ xảy ra.

Jason Priem - thành viên nhóm sáng lập công cụ Unpaywall phát biểu rằng, “Mô hình kinh doanh dưới dạng ‘Tôi có cái bạn muốn và bạn phải trả tiền cho tôi để được xem’ là một mô hình cũ, nó đã được vận dụng trong một khoảng thời gian khá dài. Tôi nghĩ rằng sẽ vẫn có những người tiếp tục tìm cách kiếm tiền theo mô hình đó, nhưng chỉ là số ít, đơn giản bởi vì những người tài trợ cho các nghiên cứu đang trở nên không hứng thú tài trợ cho các dự án nghiên cứu mà kết quả nghiên cứu lại bị ẩn đi đằng sau những công cụ bức tường trả phí (paywall) một cách không cần thiết”.

Ảnh minh họa.

Phương pháp tiếp cận toàn bộ văn bản (Full text) bài báo khoa học của Unpaywall là hoàn toàn hợp pháp vì không giống như hầu hết các dịch vụ dựa vào phương tiện tự động thu thập thông tin từ website (web scraping), nó quét cơ sở dữ liệu của hàng triệu mã nhận dạng đối tượng kỹ thuật số (DOIs) cho bản sao của bài báo mà các nhà nghiên cứu đã tải lên mạng internet. Unpaywall cũng hoàn toàn an toàn vì nó không yêu cầu độc giả nhập bất kỳ thông tin cá nhân nào.

Unpaywall mới chỉ ra mắt từ tháng 4/2017, nhưng đã khiến mọi thứ trong lĩnh vực này thay đổi một cách nhanh chóng và có thể còn có nhiều thay đổi hơn nữa trong tương lai gần.

Mặc dù vẫn còn có những tranh cãi về lợi ích kinh tế, tuy nhiên dù thông tin độc giả tiếp cận được bằng phương thức nào đi nữa thì việc các kiến thức khoa học và học thuật ngày càng dễ được tiếp cận hơn bao giờ hết đối với nhân loại cũng là một điều thực sự hữu ích.