Cuộc “chạy đua vũ trang” giữa các nhà khoa học, doanh nghiệp, cộng đồng startup và cả những nhà làm chính sách liên quan đến thực phẩm công nghệ cao đang trở nên khốc liệt hơn bao giờ hết.
“Thế giới sẽ bị đói, vào một ngày rất gần” – cái cảnh báo này, đang trở nên thật hơn bao giờ hết. Và kéo theo đó, là sự tiến hóa chóng mặt của công nghệ thực phẩm…
Năm 2007, Steve Jobs, đồng sáng lập Apple, đứng trên sân khấu giới thiệu chiếc Iphone đầu tiên. Rồi sau đó thì sao? Bạn còn phải đến hiệu sách mua bản đồ mỗi lần đi du lịch? Bạn có còn lật lịch bàn để xem hôm nay có gì? Công nghệ đang thay đổi mọi thứ một cách chóng mặt, ngay cả ngành thực phẩm. 10 năm sau này, thứ mà chúng ta ăn bây giờ và cả hệ thống vận hành phía sau nó, có thể sẽ lỗi thời giống như những chiếc điện thoại “cục gạch”. Câu hỏi giờ đây không còn là liệu nó có định hình lại cách chúng ta chế biến, ăn hay vận chuyển thực phẩm hay không, mà là như thế nào.
MIẾNG THỊT BÒ NĂM 2030?
Bây giờ, hãy nhắm mắt lại và tưởng tượng mở tủ lạnh nhà bạn vào năm 2030. Có thể miếng bít tết bạn thấy được tạo ra từ tế bào của một con bò, nuôi cấy thành “thịt sạch” trong phòng thí nghiệm. Các loại hoa quả kia có thể đã được sửa đổi gene cho thơm ngọt hơn. Người nông dân trồng trái cây mà bạn mua có thể đã nhận được tiền thông qua công nghệ blockchain, một công nghệ cho phép truyền tải dữ liệu an toàn dựa vào hệ thống mã hóa vô cùng phức tạp. Hay thậm chí tủ lạnh của bạn cũng có thể trở nên thông minh hơn, cảnh báo cho bạn lốc sữa này sắp hết hạn, mau mau uống hết.
Công nghệ, hay cụ thể là công nghệ thực phẩm, food tech, đang ngày càng phát triển và hứa hẹn sẽ giải quyết những thách thức trong ngành thực phẩm mà con người đang đối mặt.
Nói chuyện về food tech, Nadia El Hadery, người sáng lập ra YFood, trung tâm công nghệ kết nối các startup trong ngành công nghệ thực phẩm tại London cho rằng: “Food tech là sự đổi mới trong toàn bộ chuỗi giá trị thực phẩm, từ trang trại đến bàn ăn đến cả thùng rác và tất cả những gì ở giữa – sản xuất, vận chuyển và lưu trữ, chế biến, tiếp thị, phân phối, tiêu thụ và cuối cùng là xử lý.”
Nadia cũng chia sẻ thêm: “Thay đổi lớn nhất từ food tech, mà ai cũng có thể thấy được, chính là việc tăng cường tính minh bạch.” Nhiều nhóm các tổ chức đang sử dụng công nghệ blockchain nhằm giúp người mua có thể dễ dàng truy xuất nguồn gốc, cũng như các tác động đối với sản phẩm, thúc đẩy việc “tiêu dùng có ý thức” của mọi người.
MIẾNG THỊT BÒ TRÊN THẾ GIỚI
Công nghệ thực phẩm trên thế giới đang phát triển nhanh chóng và đạt những thành tựu to lớn, tạo ra sự thay đổi trên mọi phương diện đời sống, từ sinh kế của người nông dân, dinh dưỡng cho người tiêu dùng, cho đến cả sự biến đổi khí hậu,… và cả miếng thịt bò.
Memphis meat, một công ty từ Mỹ, đã chế tạo thành công thịt nhân tạo đầu tiên, được phát triển tự tế bào động vật. Trong ngành công nghiệp đang chiếm 30% diện tích đất trên hành tinh và chiếm 18% lượng khí thải nhà kính, “thịt sạch” hứa hẹn sẽ giải quyết các vấn đề mà ngành chăn nuôi đang mắc phải, không chỉ những vấn đề về môi trường, mà cả những vấn đề về đạo đức. Bạn có bao giờ nghe đến Skipping Rock Lab, một startup đã chế tạo ra chai nước, tên gọi Ooho, từ nguyên liệu tự nhiên không chỉ dễ dàng phân huỷ, mà còn có thể ăn được!
Không chỉ dừng lại câu chuyện trên bàn ăn, cũng có những doanh nghiệp đang tìm ra những giải pháp cho cuộc chiến chống lãng phí thực phẩm. Từ những công ty sản xuất sản phẩm từ chất thải thực phẩm, như BioBean, một startup biến bã cà phê thành xăng sinh học, đến những nhóm cung cấp nền tảng và công cụ để cắt giảm lượng thức ăn bị lãng phí một cách có hệ thống.
CÒN THỊT BÒ VIỆT NAM?
Tin buồn là miếng thịt bò trong nhà bạn vẫn được lấy ra từ lò mổ, chứ không từ phải phòng thí nghiệm. Tuy nhiên, công nghệ thực phẩm tại Việt Nam cũng đang phát triển từng ngày và thu hút được rất nhiều sự quan tâm của nhà đầu tư. Theo báo cáo “Vietnam Deal Insight 2017” do Topica Founder Institue thực hiện, food tech là một trong hai lĩnh vực được đầu tư nhiều nhất, lên đến 65 triệu USD, vượt qua cả lĩnh vực fintech, công nghệ tài chính.
Hai startup food tech được Topica nhắc đến trong báo cáo đó là Foody, một ứng dụng cho phép khách hàng có thể tìm kiếm, đánh giá, bình luận các địa điểm ăn uống. Foody chắc chắn không còn xa lạ với người dùng Việt. Ứng dụng đã góp phần thay đổi thói quen của thị trường trong lĩnh vực ăn uống, cũng như ăn sâu vào tâm trí người dùng ở thị trường đặt món trực tuyến với ứng dụng Delivery Now. Startup còn lại là Cooky, một nền tảng chia sẻ công thức nấu ăn. Cooky hỗ trợ người dùng không chỉ việc chế biến món ăn mà từ công việc chuẩn bị, lựa chọn nguyên liệu và cả lựa chọn dụng cụ bếp cho phù hợp.
Mới đây, “ông trùm” trái cây sấy Nguyễn Lâm Viên, chủ tịch HĐQT công ty Vinamit, đã cho ra mắt một sản phẩm mới vô cùng độc đáo: nước mía sấy. Vậy mới thấy, đâu phải cứ nhắc đến foodtech là phải nhắc đến những hứa hẹn lớn lao, đôi khi cũng chỉ để được thưởng thức đồ uống mà mình yêu thích mỗi ngày mà không lo đến câu chuyện nước mía sạch. Sản phẩm thực sự đã gây ấn tượng với cộng đồng, đặc biệt là người Việt ở nước ngoài – những người lưu luyến hương vị nước mía ở quê hương.
Dù mang lại những thành tựu và tác động tích cực, tuy nhiên, công nghệ thực phẩm không phải là một viên đạn bạc. Những phương pháp mới ra đời sẽ đi kèm với nhiều câu hỏi theo sau, từ ý nghĩa của các sản phẩm, dịch vụ mới, đến người tạo ra và kiểm soát chúng. Điều gì sẽ xảy ra với những người chỉ sống phụ thuộc vào nông nghiệp, khi nền nông nghiệp trở nên tự động hơn? Ai sẽ là người quản lý dữ liệu nếu mọi thứ đều được thanh toán qua công nghệ Blockchain?
Cesar Rizzo, nhà sáng lập của Article Number 25, một công ty nông nghiệp đô thị tại Luân Đôn tối ưu hóa không gian giới hạn của đô thị thành nông trại, nhận ra rằng: “Ý nghĩa mục đích và đạo đức đằng sau việc công ty áp dụng công nghệ là điều rất quan trọng. Công nghệ thực phẩm là mục đích cuối cùng nhưng nó là phương tiện để đạt được mục đích.”
Trong thời đại của những khả năng mới, con người hoàn toàn có thể cung cấp những giải pháp cho những ai thật sự cần chúng. Và với những cách tiếp cận mới từ sự phát triển của công nghệ thực phẩm, chúng ta, một ngày không xa, có thể tìm ra giải pháp cho những vấn đề khó khắn nhất trên thế giới – bao gồm việc nuôi dưỡng dân số toàn cầu đang tăng nhanh trên hành tinh nhỏ của chúng ta.