Nguyên nhân của tình trạng này là thiếu các chương trình hỗ trợ khởi nghiệp tại địa phương, theo các thảo luận tại hội thảo “Hội tụ nguồn lực hỗ trợ phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạọ địa phương” do Văn phòng Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025” (Đề án 844) – Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức ngày 18/12.
Để cải thiện tình trạng này, hội thảo gợi ý một vài đầu việc cần làm: phát triển các hệ thống hỗ trợ khởi nghiệp có tùy chỉnh phù hợp với đặc thù của các địa phương, nhưng giữa các hệ thống hỗ trợ này vẫn cần sự "kết nối" với nhau. Tuy nhiên mô hình hoạt động khả thi của một đơn vị hỗ trợ khởi nghiệp ở địa phương hay các đơn vị hỗ trợ khởi nghiệp có thể kết nối với nhau theo cách nào vẫn là những câu hỏi bỏ ngỏ.
"Hiện nay, các doanh nghiệp khởi nghiệp tại địa phương thường chọn xu hướng startup trong lĩnh vực như nông nghiệp, đồ thủ công mỹ nghệ, sản phẩm văn hóa truyền thống,… tận dụng nguồn sản phẩm sẵn có của địa phương. Tuy nhiên, hơn 90% trong số này vận hành theo mô hình kinh doanh truyền thống, phát triển tuần tự, chưa có yếu tố đổi mới sáng tạo trọng sản phẩm và ứng dụng kỹ thuật công nghệ trong khâu sản xuất," theo thông tin từ Văn phòng Đề án 844.
Trong khi đó, theo ông Phạm Ngọc Huy, Giám đốc Chương trình Thúc đẩy kinh doanh của Vietnam Silicon Valley (VSV), “Hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam hiện nay chỉ có 2% số lượng 'startup' là startup thật sự, còn lại vẫn là các mô hình kinh doanh truyền thống và có vận dụng một chút yếu tố đổi mới sáng tạo”.
Con số "2%" này không thực sự ăn khớp với con số "90%" mà Đề án 844 đưa ra, tuy nhiên có thể thấy nhận định chung của VSV và Văn phòng Đề án 844, hai đơn vị hỗ trợ khởi nghiệp, là phần lớn startup ở Việt Nam chưa phải là " startup thật sự", mà chủ yếu là các mô hình kinh doanh truyền thống.
Ông Phạm Ngọc Huy, Giám đốc Chương trình Thúc đẩy kinh doanh của Vietnam Silicon Valley (VSV)
Nguyên nhân được đưa ra nhiều nhất tại hội thảo là do thiếu các chương trình hỗ trợ, tư vấn, định hướng khởi nghiệp ngay từ giai đoạn đầu, dẫn đến "startup" không đủ năng lực để duy trì mô hình kinh doanh theo hướng đổi mới sáng tạo, có khả năng tăng trưởng nhanh và nhân rộng (các tiêu chỉ của một "startup").
Việc chú trọng xây dựng hệ sinh thái cho khởi nghiệp tại Việt Nam trong các năm qua giúp nhiều vườn ươm và quỹ đầu tư hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp phát triển, tuy vậy vẫn chỉ tập trung ở các thành phố lớn như Hà Nội, Đà Nẵng và TP. Hồ Chí Minh, trong khi các startup địa phương vẫn đang loay hoay tìm kiếm và tiếp cận mentor, chuyên gia, ông Trần Trí Dũng, đại diện Chương trình hỗ trợ khởi nghiệp Thụy Sĩ SwissEP tại Việt Nam, cho biết.
“Việc xây dựng một cơ sở dữ liệu thông tin về chuyên gia và cố vấn chung về khởi nghiệp sáng tạo để các cơ quan, đơn vị có thể kết nối từ một nguồn uy tín là một trong các hoạt động trọng tâm Đề án 844 thời gian tới,” ông Phạm Dũng Nam – Giám đốc Văn phòng Đề án 844 phản hồi. Bên cạnh đó, Đề án 844 cho biết họ sẽ tiếp tục duy trì việc đào tạo đội ngũ mentor chuyên nghiệp làm hạt giống để hỗ trợ tại nhiều tỉnh thành và lĩnh vực trên cả nước.
Ông Lý Đình Quân – Giám đốc vườn ươm Songhan Incubator, một vườn ươm ở Đà Nẵng.
Điểm cần lưu ý, theo ông Lý Đình Quân - Giám đốc Songhan Incubator - là "mỗi địa phương có những đặc thù và lợi thế riêng, do đó con đường để phát triển khởi nghiệp sáng tạo cũng cần được nghiên cứu và điều chỉnh phù hợp.”
Nhưng mỗi địa phương cũng không thể đủ tiền và nhân lực để xây dựng một hệ thống hỗ trợ khởi nghiệp đồ sộ cho riêng mình. Và trong khi có những tùy chỉnh để phù hợp với đặc thù của từng địa phương, thì các đơn vị hỗ trợ khởi nghiệp cũng nên tìm các "liên kết và tận dụng nguồn lực của nhau", theo ông Phạm Đức Nam Trung - Giám đốc Vườn ươm Doanh nghiệp Đà Nẵng (DNES). "Yếu tố 'kết nối' cần được đặt lên hàng đầu," ông nói.