Quế Văn Yên nổi tiếng cỡ nào?

Những ai đã có dịp đặt chân đến các xã Đại Sơn, Viễn Sơn, Xuân Tầm, Mỏ Vàng… của huyện Văn Yên (Yên Bái) thì sẽ không khỏi ngỡ ngàng và có cảm giác “no mắt” trước những cánh rừng quế bạt ngàn. Chẳng thế mà quế đã trở thành nguồn cảm hứng sáng tác cho nhiều nhạc sĩ và đi vào lòng người. “Trăng sáng trên núi cao cao, sáng mênh mông rừng quế người Dao…” (Trăng mãi sáng trên vùng quế, Nhạc sỹ Trọng Loan).

Trước đây, cây quế chỉ có đồng bào người Dao ở Văn Yên trồng và việc trồng quế được xem như một trong những phong tục tập quán tốt đẹp, một nét văn hóa đặc trưng của người Dao nơi đây. Cây quế gắn bó và thân thiết với người Dao từ lúc mới chào đời, mỗi đứa trẻ người Dao khi mới sinh đã được ông bà, cha mẹ giành tặng cho một đồi quế nhỏ. Đến lúc trưởng thành, đồi quế của ông bà trồng cho đó được xem như của hồi môn cho con, cháu sinh cơ lập nghiệp. Cùng với người Dao ở Văn Yên, cây quế cứ vậy lớn lên và phát triển rộng khắp suốt từ vùng núi cao cho tới những vùng đồi thấp.

Nhiều hộ trồng từ những thập niên 50, 60 của thế kỷ trước, những năm 80 của thế kỷ XX, cây quế không chỉ phục vụ chế biến làm tinh dầu, hương liệu mà còn phục vụ sản xuất dược phẩm, thực phẩm. Ban đầu việc trồng quế chỉ phát triển tự phát, không tính tới hiệu quả kinh tế.

Theo chính sách của nhà nước, người Dao nơi đây định canh, định cư, tích cực lao động sản xuất. Năm 1975, người Dao Viễn Sơn chung sức trồng nên đồi quế để tưởng nhớ công ơn của Bác, lấy tên là “Đồi quế Bác Hồ”. Quế trồng xuống như bén đất, bén người dân nơi đây và cứ thế lớn lên xanh tốt. Từ “Đồi quế Bác Hồ” người dân trong xã Viễn Sơn, Đại Sơn định cư nhận thêm đất trồng quế.

Từ xã Viễn Sơn, nơi có 100% số dân là đồng bào Dao sinh sống, có Hợp tác xã Cộng Lực được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động nhờ trồng quế, đến nay các xã Ðại Sơn, Xuân Tầm, Mỏ Vàng, Phong Dụ Hạ, Tân Hợp... đi đến đâu cũng bắt gặp ngút ngàn quế là quế.