Ảnh hưởng của điều kiện sông ngòi, thủy văn tới chất lượng cam Vinh

Cách đây khoảng 150 năm, một vị linh mục người Pháp khi đến vùng đất này truyền đạo đã mang theo một giống cam để trồng tại vùng đất thuộc Tòa giám mục xã Đoài hiện nay (xóm 8 và 9 thuộc xã Nghi Diên, huyện Nghi Lộc bây giờ) . Chỉ sau khoảng 3-4 năm trồng, cây cam cho quả, quả to, hình bầu khối trụ, ăn thơm ngọt đến kỳ lạ, quả không có hạt hoặc rất ít hạt. Từ đây người dân xã Đoài cứ nhân rộng dần giống cam này thành cả vùng cam Xã Đoài ngày nay. Vị thơm và ngọt của giống cam này đã nhanh chóng được lan truyền khắp trong thiên hạ.

Theo người dân, tại cuộc thi hoa quả do triều đình Huế tổ chức, cam Xã Đoài đạt được giải nhất cả nước. Ông Châu mang cam lên tiến vua và không ngờ ông được vua phong đặc cách hàm “cửu phẩm” và từ đó dân trong làng gọi ông là “ông Cam Châu”. Ngay cả những cha cố truyền đạo, các quan Tây hồi bấy giờ cũng hết lời ca ngợi cam Xã Đoài. Vì vậy, cam Xã Đoài đã vinh dự được ghi vào cuốn Đại từ điển Pháp.

Qua rất nhiều thế hệ, người dân đã chọn lọc và gieo trồng nên một loại đặc sản của xứ Nghệ, nổi tiếng cả nước. Là cây trồng gắn liền với đời sống nông nghiệp của người dân.

Nghệ An có hệ thống sông ngòi dày đặc, mạng lưới sông ngòi trên địa bàn tỉnh Nghệ An phần lớn chảy theo hướng Tây Bắc - Đông Nam, phù hợp với độ nghiêng của địa hình.Tại vùng Phủ Quỳ có hai con sông chính cung cấp nước cho vùng trồng cam, ngoài ra còn có rất nhiều suối, khe nằm giữa các vùng đồi núi cung cấp một lượng nước đáng kể cho hoạt động canh tác. Sự có mặt của hai con sông lớn này đã tạo ra một kiểu khí hậu khá đặc trưng cho vùng này.

Khí hậu được điều hòa, nguồn cung cấp nước ổn định và nguồn phù sa màu mỡ bồi đắp hàng năm từ những con sông này là những yếu tố đặc thù hết sức thuận lợi cho cây cam phát triển. Đây cũng là một trong những nguyên nhân tạo nên hương vị đặc biệt của cây Cam Vinh, đặc biệt là giống Xã Đoài và Sông Con.